Taze fasulye çeşitli fasulye hastalıkları ve fasulye zararlıları ile karşı karşıya kalabilen bir bitkidir. Bu nedenle taze fasulye hastalıkları ve taze fasulye zararlıları ile fasulye tedavisi için bazı genel amaçlar bulunmaktadır. Taze fasulye bakımı için bu amaçlar;
- İyi toprak yönetimi
- Uygun çeşit seçimleri
- Hijyen
- Sık sık kontrol etme
- Doğal mücadele yöntemleri
- Hastalık yönetimi
- İyi tarım uygulamaları
Bu amaçlara dikkat edildiği taktirde sağlıklı fasulye üretimi yapılmış olmaktadır.
FASULYE BİTKİSİ BAKIMI NASIL OLMALIDIR?
Fasulye yetiştiriciliği için aşağıdaki maddelere özen göstermeliyiz. Taze fasulye bakımı:
- Toprak ve gübreleme: Fasulyeler iyi drene edilmiş ve verimli bir toprakları sevmektedir.
- Sulama: Düzenli ve yeterli sulamaya özen gösterilmelidir.
- Yabancı ot kontrolü: Fasulye bitkisi ile besin ve su rekabetine giren yabancı otlar yok edilmeli.
- Gün ışığı: Tam gün ışığı alan yerde yetiştirilmelidir.
- Hastalık ve zararlılarla mücadele: Fasulye zararlı böcekler açısından oldukça hassastırlar. Fasulye fidesi hastalıkları için dayanıklı veya fasulye zararlı böcekler bakımından toleranslı çeşitler tercih edilmelidir.
- Hasat: Hasat işlemi bitkileri sürekli meyve vermeyi sağlamak için düzenli olarak yapılmalıdır.
FASULYE HASTALIK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Fasulye yaprak hastalıkları arasında olan kahverengi leke hastalığı genç yaprakların alt yüzeyinde suda haşlanmış bir görüntü ile kendini belli eder. En belirgin özelliği kuruyan yerlerin dökülerek saçma deliği şeklinde bir görüntü ortaya konmasıdır. Diğer hastalık belirtileri ise şöyle sıralanabilir:
- Fasulye Hale Yanıklığı: Diğer bir fasulye yaprak hastalıkları kapsamında olan bu hastalık yapraklardaki lekeler kahverengi etrafı ise sarı-yeşil haleyle kaplıdır.
- Fasulye Pası Hastalığı: En tipik özelliği yapraktaki kahverengi küf ve bu küfün etrafında oluşan açık sarı halkadır.
- Fasulye Adi Mozaik Nekroz Virüsü: Yaprakta görünen yeşilimsi sarı veya koyu renkli yeşil mozaik lekelerdir.
- Fasulye Antraknozu Hastalığı: Fasulye fidesi hastalıkları arasında olan antraknozu fidelerin yapraklarında görülmektedir. Gövde de koyu kırmızı ve içe çökük lekeler bulunmaktadır.
- Fasulye Kök Çürüklüğü Hastalığı: bitkinin bodur kalmasına ve yaprakların dökülmesine neden olmaktadır. Fasulye kök hastalıkları arasında olan bu hastalık bitkinin ölümüne sebep olmaktadır.
- Fasulye Mildiyö Hastalığı: Yaprakta soluk yeşil ya da sarımsı küçük lekeler görülmektedir.
Fasulye hastalık belirtileri hastalıktan hastalığa farklılık göstermektedir. Yukardaki bu fasulye hastalık belirtileri birbiri ile karıştırılmamalıdır.
FASULYE HASTALIK VE ZARARLILARI NELERDİR?
Taze fasulye zararlı böcekler ve hastalıklara karşı çok hassas bir bitki türüdür. Önemli hastalık ve zararlıları bulunan taze fasulye ekonomik açıdan oldukça önemlidir. Konserve ve kuru olarak değerlendirilen taze fasulyenin besin değeri de oldukça yüksektir. Nedir bu hastalık ve zararlılar:
FASULYE KAHVERENGİ LEKE HASTALIĞI
Bakteriyel bir hastalık etmenidir. Yağmur zamanı, düşük sıcaklık ve çiçeklenmeden sonra donu teşvik eden düşük sıcaklık hastalığın artmasına neden olur. Belirtiler genç yeşil yapraklarda görülmektedir. En belirgin özelliği saçma şeklinde delikler olmasıdır. Enfekte olan bitkiler gövdeden incelir ve yan yatmaya başlar.
FASULYE HALE YANIKLIĞI
Hastalığın bulaşması tohum ya da bitki artıklarıyla gerçekleşmektedir. Soğuk ve yağmur koşullarında hastalığın şiddeti daha çok artmaktadır. Çenek yapraklarda minik, köşeli ve yeşil-gri yağ lekesi oluşmaktadır.
FASULYE PASI HASTALIĞI
En tipik belirtisi yapraktaki kahverengi küf ve bunun etrafındaki açık sarı halka görünümüdür. Bitkinin ilerleyen dönemlerinde lekeler siyah-koyu kahve bir görünüme sahip olur. Genelde yapraklarda zararlı olan bu hastalık bitkinin diğer kısımlarında da zararlı olabilmektedir.
FASULYE ADİ MOZAİK NEKROZ VİRÜSÜ
Yapraklarda buruşuma, kabarma, şekil bozukluğuna neden olmaktadır. İletim demetlerinin kahverengi olmasına neden olmaktadır. Bu da bitkinin ölmesine yol açmaktadır.
FASULYE ANTRAKNOZU HASTALIĞI
Bitkide ve danede renk değişimleri görülmektedir. Yuvarlak lekelere sebep olan bu hastalık kurumalara, yırtılmalara, ölümlere neden olmaktadır. Üründe kalite kayıplarına sebep olur. Fasulye mantar hastalıkları arasında olan antraknoz kışın tohum içinde ya da bitki artıklarındadır.
FASULYE KÖK ÇÜRÜKLÜĞÜ HASTALIĞI
Tohum çimlenmesinden bitkinin ileri dönemine kadar kendini göstermektedir. Fasulye kök hastalıkları bitki toprak yüzeyine çıkmadan ölmesine neden olabilir bu da tarlada boş alanlar görülmesine sebep olmaktadır. Bitkide bodurluk, yapraklarda seyrelme ve bunun sonucunda kurumalar ortaya çıkmaktadır. Bitki hasta ise kök sistemi ya hiç oluşmaz ya da toprak yüzeyine yakın 2. bir kök gelişimi görülmektedir.
FASULYE MİLDİYÖ HASTALIĞI
Fasulye yaprak hastalıkları yaprak üzerinde soluk yeşil veya sarı ufak lekelere neden olmaktadır. İlerleyen zamanda bu lekeler koyuşalar kahverengi-siyaha dönüşmektedir. Uygun koşullarda belirtiler yaprak harici sap ve gövde de görülebilmektedir.
FASULYE HASTALIKLARI İLE NASIL MÜCADELE EDİLİR?
Hassas bir bitki olan fasulyenin tedavisi için oldukça titiz davranılmalıdır. Tohum çıkışında danaburnu, hastalıklara karşı ise ilaçlı tohum kullanılmalıdır. Mücadeleye başlanacağı zaman bitki dikkatli bir şekilde gözlemlenmelidir. Eksik ya da hatalı bir mücadele yöntemi olumsuzluklara sebep olabilmektedir. Fasulye hastalık önleme için zaman iyi ayarlanmalı ve hava koşullarına oldukça dikkat edilmelidir.
KÜLTÜREL MÜCADELE
Hastalıklı bitki artıkları tarladan uzaklaştırılmalıdır. Şiddetli görülen hastalıklı topraklarda münavebe yapılmalıdır. Sağlam-sağlıklı tohum kullanılmalıdır. Yabancı ot temizliğine dikkat edilmelidir. Dayanıklı çeşit tercih edilmelidir.
KİMYASAL MÜCADELE
Fasulye zararlıları için ilaçlı kepek kullanılmalı. Görülen fasulye mantar hastalıkları için ilaçlı tohum kullanılmalı ve bu hastalıklara karşı uygun bir taze fasulye ilaçlama yapılmalıdır. İnsektisit kullanımına dikkat edilmelidir. Haftalık zaman dilimi aralarında ilaçlama tekrar edilmelidir.
FASULYE BİTKİSİ İLAÇLARI
Fasulye ilaçları için genelde kullanılan ilaçlar bakırlı ilaçlardır. Bunun yanında fungusit ve insektisit de kullanılmaktadır. Bu kimyasallar kullanılırken yetkili bir kişiye sorulmalı ve gerekli bilgiler alınmalıdır. Fasulye ilaçları yanlış ve dikkatsiz kullanımı farklı sonuçları ortaya koymaktadır.
Sonuç olarak; ekonomik bir öneme sahip olan taze fasulye bakımı tohum döneminden hasat dönemine kadar fasulye yetiştiriciliği yapan kişiler bütün evreleri titizlikle incelenmelidir. Yapılan mücadeleler doğru ve usulüne uygun olduğunda verimli bir hasat sezonu geçirilmektedir. Taze fasulye ilaçlama için yetkili kişilerin yönlendirmesi oldukça önemlidir. Taze fasulye hastalık önleme yukarıda da belirttiğimiz gibi bu alanda bilgili, yetkin olan kişiler tarafından uygulanan önemler ve kullanılan ilaçlar dışına çıkılmamalıdır.
Yazan: Ziraat Mühendisi Buse Girginer