Kabak bitkisi çoğu bahçe sahiplerinin kullandığı sevdiği ve günlük hayatımızda çok yaygın olarak kullanılan bir sebze türüdür.
Birçok türü olan kabak bitkisinin aynen diğer sebzeler gibi sahip olduğu besin maddeleri ile vücudunuzun gereksinim duyduğu mineralleri almamıza yardımcı olan bir bitkidir ayrıca kabak bitkisi, meyvelerinde bol miktarda c vitamini ve lif içermektedir.
Ancak kabak yetiştiriciliği, kabak hastalıkları, kabak zararlıları ve kabak fidanı hastalıkları ile mücadele etmek için birtakım bakımlarının ve mücadele yöntemlerinin uygulanması gerekmekte ayrıca kesin çözümler için ise kabak ilaçları kullanılabilir.
KABAK BİTKİSİ BAKIMI NASIL OLMALIDIR?
Kabak bakımı toprağın hazırlığı, ekim veya dikimi, çapalanması, sulaması ve gübrelenmesi gibi bitki bakım faktörlerinin zamanında ve doğru şekilde yapılması gerekmektedir.
- Toprak hazırlığı: Kabak bakımı için iklim şartları ve üretimin yapılacağı zaman dikkate alınarak ekimden önce tarla 2 defa işlenir ve üzerine tırmık geçilerek toprak düzenli bir hale getirilir
- Ekim-Dikim: açık tarla koşullarından mekanizasyon aletlerini kullanarak fidelerin dikiminin yapılması veya ocaklar açarak tohumları ekimini gerçekleştirilir.
- Çapalama: Ocaklar açarak yaptığımız ekimlerde bitkilerin 3,4 yapraklı oldukları zaman çapalama işlemini gerçekleştirerek bitkilerin seyreltilmesini, boğazının doldurulmasını, toprağın havalandırılması ve yabancı otların mücadelesinde büyük önem taşımaktadır.
- Sulama: Bitkilerin ihtiyacı oranında sulamanın yapılması gerekmektedir ayrıca bitkinin ilk meyveleri görüldükten sonra sulama gerekmektedir. Kabak meyveleri çok hızlı büyüdüklerini den dolayı sulamanın sık sık yapılmalıdır. Sulamayı 3,4 gün aralıklarla yapılması tavsiye edilmektedir.
- Gübreleme: Kabak bitkisi organik maddece zengin toprak yapısını sevmekle beraber toprağa iyi yanmış çiftlik gübresinin verilmesi bitkinizin gelişmesine büyük önem taşımaktadır. Ayrıca dekara 8-12 kg azotlu gübre, 10-15 kg fosfor, 10-12 kg potasyum verilir.
KABAK HASTALIK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kabak hastalıkları ve Kabak zararlıları, İklim koşulları, toprak yapısı, Sulama şekli gibi birçok çevresel faktörlerin etki ettiği kabak bitkilerinin kök boğazı, gövde, yaprak gibi vejetatif bölgelerinde ortaya çıkan lekeler, çürümeler ve küf tabakaları gibi birçok Kabak Hastalık Belirtileri̇ bulunabilir bu belirtiler hastalık çeşidine göre değişmektedir.
KABAK HASTALIK VE ZARARLILARI NELERDİR?
Kabak yetiştiriciliği en büyük sorunu olan etmenlerden bir tanesi fungal hastalıklardır. Funguslar, kabak bitkisinde görülen hastalıkların çoğunluğundan sorumludur.
Bu funguslar, kötü hava koşulları veya yetersiz toprak beslemesine bağlantılı olabilir. Ayrıca bitkiye uygulanan bakımların yanlış ve bilinçsizce uygulanması bitkiye hastalık yollarını açabilir. Bu hastalıkların en yaygın olanları şöyledir.
KABAK KÜLLEME HASTALIĞI
Hastalık, bitkileri ilk önce yaşlı yapraklarında görülmeye başlar sonrasında ise genç yapraklara geçerek hastalık devam eder. Kabak yaprak hastalıkları yaprağın üst düzeyinde yuvarlak lekeler olarak gözükmekte daha sonra birleşerek yaprağın tüm yüzeyini kaplamaktadır.
Bu lekeler ilk oluştukları zaman beyaz renkte görünür zamanla esmerleşmeye başlar. Bu esmerler eşme devam ettikçe yapraklar kuruyarak dökülür ve bitkide gelişme durarak ürün kaybından neden olur.
KABAK MİLDİYÖ HASTALIĞI
Mildiyö hastalığı bitkinin yaprakları üzerinde küçük yeşil beyaz sarımsı lekeler olarak gözükmeye başlar. Daha sonra yaprağın alt kısmında gri veya menekşe renginde küf tabakası gözlemlenir.
Hastalığın boyutuna göre yapraklar sararıp kahverengi dönmeye yaşlı yapraklardan başlayıp genç yapraklara kadar kurur ve bitkinin yaşamını sona erdirir.
KABAK ANTRAKNOZ HASTALIĞI
Hastalık bitkinin yaprakları üzerinde esmer veya siyah renkli lekeler halinde gözükmeye başlar. Zaman ilerledikçe bu lekeler büyüyerek yaprak yüzeyinde şekilsiz lekeler oluştururlar.
Kabak mantar hastalıkları meyvedeki belirtisi ise lekelerin meyvelerde çöküntü yaratmasıdır. Bu hastalığın etmeni yağmur suları ve bitki artıklarının tarlaya dağılmasıyla bir sonraki kültür bitkisi için tehdit oluşturabilmektedir.
KABAK SOLGUNLUK VE KÖK ÇÜRÜKLÜĞÜ HASTALIĞI
Yaygın bitki hastalıkları arasında sıklıkla görülen Kabak fidanı hastalıkları, hastalık bitkinin kök boğazını saran açık ve koyu kahve renkli bir yanıklık olarak görülmeye başlar. Kabak bitkisinin iletim demetlerindeki lekelenmeler ve uç kısımlarında başlayan solgunluk sonucu bitkide çökme meydana geliyorsa bitki çökerten hastalığına yakalanmıştır. Bu evrede fideler genellikle kururlar canlı kalanlarda ise kökte çürümeler oluşur ve solgunluk hastalığına karşı duyarlılık oluşur.
Kabak kök hastalıkları etmeninin fungal olması ve yaşamını toprakta sürdürmesi ayrıca konukçusu olmadan canlı kalabilmesi sonra gelen kültür bitkileri için tehdit oluşturmaktadır. Ülkemizde çoğu kabak tarlasında görülen bir hastalık olmakla beraber ürün kayıplarına neden olmaktadır.
KABAK MOZAİK VİRÜSÜ
Hastalığa sebep olan virüs bitkinin genç yapraklarında lekeler mozaik bir görüntü halinde ve koyu yeşil damar bantla aşması hâlinde görülmeye başlayarak yapraklarda kabarcıklar meydana getirerek meyvelerde renk bozulmasına ve şekil bozukluğuna neden olmaktadır.
Hastalığa sebep olan virüs tohum yoluyla taşınmaktadır bu yüzden mücadelesi zor olduğu için kabak bakımı dikkat edilmelidir.
KABAK SARI MOZAİK VİRÜSÜ
Hastalığa sebep olan virüs bitkinin yapraklarında sarı mozaik nekroz ve şekil bozuklukları gibi belirtilen meydana getirmekle beraber damar bantlaşması, oburluk ve yaprak şekil bozukluğu gibi belirtiler de görülmektedir.
Virüsün meyvelerdeki belirtisi ise meyvenin şeklinin bozulması, meyve üzerinde küçük şişkinlikler veya beneklerin oluşması ve meyvenin küçük kalması gibi sonuçları vardır.
KABAK HASTALIKLARI İLE NASIL MÜCADELE EDİLİR?
Kabak bitkisinin hastalıklardan korunmasının en iyi yolu bitkininizi doğru bakım şartlarıyla sağlıklı tutmaktır.
Çevresel faktörlerden kaynaklanan hastalıklar için ise hastalık belirtilerini göstermeye başladığı andan itibaren mücadele yöntemine karar verilmeli Hastalığın yayılmasını önlemek için kültürel veya kimyasal mücadele yöntemlerini seçmeliyiz.
KÜLTÜREL MÜCADELE
Bu yöntem, bitkilerin ve toprağın sağlığını korumak için önemlidir ve Kimyasal mücadelelere ihtiyaç duymadan hastalıkların önlenmesine ve kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
| Külleme Hastalığı | Hasattan sonra hastalıklı bitki artıkları imha edilmelidir. |
| Mildiyö Hastalığı | Sık dikim yapılmamalı eğer sık dikim yapılmışsa zamanında seyreltme yapılmalıdır |
| Solgunluk Ve Kök Çürüklüğü Hastalığı | Sulaması sırasında kök boğazına suyun değmesine bunun için ise karık şeklinde sulamanın yapılması gereklidir. Hastalığa yakalanmış bitkiler hasattan sonra sökülerek imha edilmeli ve toprağın fiziki yapısını düzeltebilmek için yeşil gübre veya iyi yanmış çiftlik gübresi verilmelidir. |
| Mozaik ve Sarı Mozaik Virüsü | Tohumluklar virüsten ari olmalı, dayanıklı çeşitler seçilmeli ve bitkilere bakım sırasında eller ve aletler dezenfekte edilmelidir. |
| Antraknoz Hastalığı | En az 3 yıllık ekim nöbeti uygulanmalı ve hasattan sonra hastalıklı bitki artıklarını imha edilmesi gerekmektedir. |
KİMYASAL MÜCADELE
Kültürel mücadeleler çoğu kabak hastalıkları ortadan kaldırmada etkili olsa da hastalık tamamen kontrol altına alabilmek, verim düşmesini engellemek için kimyasal mücadele yöntemi gerek duyulabilir.
| Külleme ve Mildiyö Hastalığı | Kabak hastalık belirtileri bitkide görülmeye başlandığı zaman Serin ve sakin havalarda ilaçlamanın yapılması ve bitkinin her tarafının ilaçla kaplanması gerekmektedir. |
| Antraknoz Hastalığı | Tohumlar ekimden önce ilaçlanmalı ya da ilaçlı tohum kullanılmalıdır. |
| Solgunluk Ve Kök Çürüklüğü Hastalığı | Toprağın dezenfeksiyonu için solarizasyon yöntemleri yaş ahır gübreleri ile sıcak yaz aylarında uygulanmalıdır. |
| Mozaik ve Sarı Mozaik Virüsü | Virüslerde kimyasal kabak tedavisi bulunmamaktadır. |
KABAK BİTKİSİNE HANGİ İLAÇ KULLANILIR?
Fungusitler: Kabak ilaçları olarak bitkideki mantarlarla mücadele etmek için yaygın olarak kullanılan ilaç türüdür. Mantarların sebep olduğu hastalıklar verim kaybını önlemek ve hızlı çözüme ulaşmak için kullanılır.
Sonuç olarak, kabak yetiştiriciliğinde kabak hastalıkları, kabak zararları ve kabak fidan hastalıkları birçok ürüne zarar verebilen ciddi bir sorundur. Ancak Kabak bakımı yöntemleri veya kabak ilaçları ile önlenebilirler.
Bu nedenle, kabak bitkisi yetiştiricilerinin bilinçli olması ve bitkilerinin düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir.
Yazan: Ziraat Mühendisi Cafer Aşar
