Tarımdan Haberler: Eylül ayı geldiğinde, tarım piyasasında rüzgârların sert estiği bir dönem başlar. Patates ve kuru soğan gibi temel gıda ürünlerinin üreticileri, artan maliyetler ve düşen fiyatlar arasında sıkışıp kalırken, Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, bu çalkantılı süreci ele alan bir açıklama yaptı.
Bayraktar, üretici ile market fiyatları arasındaki uçurumu gündeme taşıyarak, devletin bu meseleye müdahil olması gerektiğini vurguladı.
FİYAT DALGALARI: EYLÜL AYININ MANZARASI
“Eylül ayında üretici ile market fiyatları arasındaki en yüksek fark yüzde 249 ile havuçta görüldü.” diyor Bayraktar. “Bu farkı yüzde 219,8 ile limon, yüzde 212,9 ile kuru kayısı, yüzde 212,2 ile kuru soğan ve yüzde 205,6 ile patates takip etti.”
Havuç, tarladan markete yolculuğunda adeta altına dönüşmüş gibi, 3,5 kat artarak 26 lira 18 kuruşa kadar tırmandı. Limon ise neredeyse altın değerinde, 11 lira 50 kuruştan 36 lira 78 kuruşa çıkmış durumda. Kuru kayısı, kuru soğan ve patates de aynı kaderi paylaşmış: üreticide 130 lira olan kuru kayısı, markette 406 lira 76 kuruşa; 5 lira 60 kuruş olan kuru soğan 17 lira 48 kuruşa; 4 lira 70 kuruş olan patates ise 14 lira 36 kuruşa satılıyor.
Eylül ayında fiyat artışları en çok kuru incirde ve üreticide kabakta hissedildi. Buna karşın, limon market raflarında en büyük düşüşü yaşarken, yeşil soğan üreticisinin fiyatları ise adeta serbest düşüşteydi.
MARKET FİYATLARINDAKİ DALGALANMALAR
Market fiyatlarında, eylül ayında 36 ürünün 23’ünde fiyatlar yükselirken, 13’ünde düşüş görüldü. Kuru incir, yüzde 32,7 artışla zirveyi görürken, yeşil fasulye, sivri biber ve yumurta da bu yükselişe ayak uydurdu. Ancak limon, adeta bir sonbahar yaprağı gibi yüzde 30 oranında düşerek market raflarında daha düşük bir fiyata yer buldu. Havuç, salatalık ve maydanoz da bu düşüş trendini izledi.
ÜRETİCİ CEPHESİNDEKİ DEĞİŞİMLER
Üretici tarafında ise 28 ürünün 12’sinde fiyat artışı, 13’ünde düşüş yaşandı. En sert düşüş yüzde 24,3 ile yeşil soğanda gözlemlenirken, onu maydanoz, marul ve kuru fasulye takip etti. Öte yandan, kabak yüzde 48,6 ile en yüksek fiyat artışını kaydederken, yeşil fasulye ve sivri biber de bu yükseliş dalgasından nasibini aldı.
PATATES VE KURU SOĞANA DEVLET ELİ DEĞMELİ
Bayraktar, kışlık patateste hasadın başlamasıyla birlikte patates üretiminde yüzde 14’lük bir artış öngörüldüğünü belirtiyor. Ancak bu bolluk, üreticinin kâr hanesine değil, endişelerine yansıyor. Geçen yıl patatesin üretici fiyatı ortalama 9,5 lirayken, bu yıl yüzde 50’lik bir düşüşle 4,7 liraya kadar gerilemiş durumda. Tüketici ise markette patatesi üç katı fiyata satın alıyor.
Kuru soğan cephesinde de benzer bir durum yaşanıyor. Üretimdeki artış, fiyatların daha da düşeceği korkusunu körüklüyor. Bayraktar, ihracatın artırılması ve Toprak Mahsulleri Ofisi’nin devreye girerek patates ve kuru soğan piyasasına müdahale etmesi gerektiğini dile getiriyor. Üreticilerin borçlarını ödeyememe kaygısı büyürken, bu konuda devletin atacağı adımlar hayati önem taşıyor.
Sonuç olarak, tarımın bereketi bolluk getirse de, çiftçilerin yüzünü güldüren bir manzara yok. Tarlada emek, markette kâr arası uçurum her geçen gün büyüyor. Bu nedenle Bayraktar’ın da altını çizdiği gibi, devletin müdahalesi şart. Patates ve kuru soğan gibi temel gıdaların üreticilerini korumak, hem piyasayı hem de çiftçinin geleceğini garanti altına alacak bir çözüm olabilir.
