İşgale doğru ilerleyen Rusya – Ukrayna krizi sürecinin enerji fiyatlarına yansımaların devam ediyor. Rusya Devlet Başkanı Putin’in ayrılıkçı bölge Donbass’ta Donetsk ve Luhansk’ın bağımsızlığını tanıdığını açıklaması üzerine petrol fiyatları son 7 yılın zirvesini gördü. Mücbir sebep ilan eden ve küresel gübre arzının büyük bir bölümünü oluşturan Belarus’lu bir potas madencisi, zaten yükselen fiyatlarla mücadele etmeye çalışan piyasayı daha da sarstı. Firmanın ABD ve Avrupa yaptırımları nedeniyle sevkiyatları durduruldu.
Moskova’nın doğu Ukrayna’da iki ayrı bölgeye asker göndermesi ve fiyatları varil başına 100 dolara yaklaştıran arz endişelerini artırmasının ardından Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilimin artmasıyla petrol, bugün 2014’ten bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.
Reuters’te yer alan habere göre, ABD ve Avrupalı müttefikleri, Başkan Vladimir Putin’in doğu Ukrayna’daki iki bölgeyi resmen tanımasının ardından kıtada bir güvenlik krizini tırmandırdıktan sonra Rusya’ya karşı yeni yaptırımlar duyurmaya hazırlanıyor.
Rusya’nın bu hamlesiyle Küresel gösterge olan Brent ham petrol, daha önce Eylül 2014’ten bu yana en yüksek seviye olan 99,5 dolara ulaşarak 7 yılın zirvesini gördü.
ABD West Texas Intermediate (WTI) ham petrolü Cuma günkü anlaşmaya göre ,40 dolar veya %4.8 artışla 95.47 dolara yükseldi ve daha önce 2014’ten bu yana en yüksek seviye olan 96 dolara ulaştı. Julius Baer analisti Norbert Rücker, “Petrol piyasasını jeopolitik korkular ve duygularla renklenen, köpüklü ve gergin bir dönemde görüyoruz” dedi.
Analistlere göre, hâkim ruh hali göz önüne alındığında, petrol fiyatları yakın vadede büyük olasılıkla üç haneli rakamlara tırmanabilir. OPEC+ olarak bilinen Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve müttefikleri, arzı daha hızlı artırma çağrılarına direndiler.
Nijerya’nın Salı günü petrolden sorumlu bakanı, dünya güçleriyle nükleer anlaşmasının yeniden canlandırılması halinde İran’dan daha fazla üretim beklentisine atıfta bulunarak, daha fazla arzın gerekli olmadığı yönündeki OPEC+ görüşüne bağlı kaldı.
Bu arada petrol fiyatlarına Avusturya’nın başkenti Viyana’da İran nükleer müzakerelerinin etki etmesi bekleniyor. İran’ın petrol ihracatını günde 1 milyon varilden fazla artırabilecek dünya güçleriyle İran’ın nükleer anlaşmasını yenilemeye yönelik görüşmeler devam ediyor.
ABD VE AB YAPTIRIMLARI NEDENİYLE BELARUS GÜBRE SEVKİYATINI DURDURDU
Öte yandan Rusya- Ukrayna krizinin küresel gübre arzında yeni bir krizi daha da derinleştiriyor.
Dünya’dan aktarılan habere göre, Küresel gübre arzın büyük bir bölümünü oluşturan Belaruslu bir potas madencisi, mücbir sebep ilan ederek zaten yükselen fiyatlarla mücadele etmeye çalışan piyasayı daha da sarstı.
İhracatçıdan müşterilere gönderilen bir mektuba göre Belaruskali, sözleşmelerini yerine getiremeyeceğini bildirdi. ABD ve Avrupa yaptırımları nedeniyle sevkiyatlar durduruldu.
Belarus’tan gelen arzın piyasadan çıkmasının önemli sorunlara yol açabileceği uyarısı yapılıyor. Green Markets verilerine göre Belarus, yılda yaklaşık 10-12 milyon ton ihracat yapıyor. Ülke, küresel arzın yaklaşık beşte birini oluşturuyor. Brezilya’nın yanı sıra Hindistan ve Çin’e de büyük miktarda sevkiyatlar gerçekleştiriyor. Green Markets analisti Alexis Maxwell, “Küresel potas sözleşmeleri, 2008’den bu yana en yüksek fiyata geldi. Belarus’a yönelik ABD yaptırımları, hazır bir alternatif tedarikçi olmadan önemli bir ihracatçıyı ortadan kaldırdı” diyor.
ABD’nin Belaruslu tek potas madencisi olan Belaruskali’ye yönelik yaptırımları Aralık ayında yürürlüğe girerken, ülkeden tüm potası ihraç eden Belarusian Potash Co.’ya yönelik cezaların 1 Nisan’da yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Dünyanın önde gelen gübre üreticilerinden Nutrien Ltd.’nin geçici CEO’su Ken Seitz, yaptırımların ticaret akışlarının değişmesine ve talebin yeni pazar arayışlarına girmesine yol açabileceğini söyledi. Geçmişte Belarus’tan ürün satın almış olan müşteriler, yeni tedarikçi arıyor. Örneğin Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, Rusya’nın Brezilya’ya sunduğu gübre miktarını ikiye katladığını söyledi.
CRU Group analisti Humphrey Knight, potas piyasasında benzeri görülmemiş bir durum yaşandığını belirtiyor ve arzın toparlanmasının aylar alabileceği uyarısı yapıyor. Potas, mısır ve soya fasulyesi gibi başlıca emtia mahsullerinin yanı sıra birçok ürün için önemli bir besin. Gübre fiyatları, yükselen doğal gaz maliyetlerinin bazı Avrupa tesislerini üretimi durdurmaya veya kısıtlamaya zorlaması nedeniyle zaten son yılların en yüksek seviyelerinde. Mısır Kuşağı’ndaki potas için ABD spot fiyatları geçen yıl neredeyse iki katına çıktı. Pahalı gübre, gıdaları üretmeyi daha maliyetli hale getiriyor ve küresel enflasyonu tetikliyor.
