Perlit, volkanik reaksiyonların sonucunda asidik erimiş magmanın lav şeklinde yüzeye çıkmasıyla beraber, yüksek basınç altında buhar veya suyla temas ederek oluşan cam yapılı bir kayaçtır.
Perliti camsı diğer kayaçlardan ayıran en büyük özelliği bileşiminde çok yüksek oranda su bulunduruyor olmasıdır. Doğal şekli siyah veya gümüş gri olup ince taneli, kolay kırılabilir, gevşek ve gözenekli yapıdadır.
Bu kısımda perlit nedir sorusuna kısa bir cevap verip, tarım perliti, perlit toprak, köklendirme perliti, köklendirici perlit ve tarım perliti özellikleri gibi konumuzla ilgili diğer kavramları da bir sonraki alt başlıklarda inceleyeceğiz.
TARIM PERLİTİ NEDİR?
Perlit, kullanımı kolay, temiz ve çevre dostudur. Bitkilerden en güzel şekilde yararlanma, sağlıklı ve güçlü bir biçimde büyümelerine yardımcı olan hafif bir saksı ortamıdır.
Aynı zamanda iyi su tutma özelliğine sahip olup, drenajı ve mükemmel havalandırma ortamını bitkiye sağlayıp, tarım perliti nedir sorumuza da kısaca yanıt olmaktadır.
PERLİT ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Perlit, %90’ın üstünde toplam gözenekliliği ve %60 civarındaki havalanma gözenekliliği olan bir kayaç çeşididir. Perlit özellikleri nelerdir sorusunu inceleyecek olursak; toprağın suyu tutma kapasitesini arttıran, drenajı düzenleyip aynı zamanda havalanmasını sağlayan kayaç çeşididir.
İnfiltrasyonu arttırır ve buharlaşmayı azaltır, bu sayede sulamada ekonomiyi sağlamış olur. İnorganiktir, bu nedenle hastalık ve yabancı ot tohumu taşımaz. Isı iletkenliğinin düşük olması sebebiyle bitkinin günlük sıcaklık değişiminden etkilenip zarar görme olasılığını düşürür.
Fide köklerinde oluşabilecek zedelenme ve kayıpları önler. Çok iyi bir bitki köklendirme ortamıdır. Topraksız tarımda kullanılabilir olması da tarım perliti özellikleri arasında yer almaktadır.
PERLİT NE İŞE YARAR?
Perlit ne işe yarar sorusu belki de perliti ilk defa duyanların oldukça merak ettiği bir sorudur. Toprak gözenekliliği ve havalanma gözenekliliği yüksek olduğundan toprak drenajını düzenler. Toprağın havalanmasını sağlar. Bünyesindeki gözenekler sayesinde filtrasyonu arttırarak buharlaşmayı azaltmış olur. Bitkinin sulama ihtiyacını azalttığı için de tasarruf sağlar.
Aynı zamanda içerisinde çözünebilmesi kolay iyonların az olması nedeniyle alkalilik ve tuz bakımından sorun teşkil etmemektedir. Nötr özellikte olması ve düşük kimyasal tamponluğu bulunması sebebiyle de ortam pH’ını kolayca düzenler.
TARIM PERLİTİ ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Toprağın fiziksel olanaklarını artırıcı substrat maddesi olarak ve bitki için gerekli uygun toprak koşullarını sağlayan perlitin birçok çeşidi bulunmaktadır. Tarım perliti çeşitleri nelerdir sorumuzu kısaca yanıtlayalım.
Çimlendirme ve fide yetiştirme ortamı olarak kullanılan perlit; sera ortamında toprak düzenleyici olarak, fide harçlarında katkı maddesi ve topraksız tarımda yetiştirme ortamı olarak kullanılmaktadır.
Ayrıca perlit, çiçek ve sebze tohumlarının çimlenmesi için elverişli ortam sağlamaktadır. Perlitin çimlendirme ortamı için sağladığı en büyük yarar fidelerin şaşırtma sırasında kök kaybı yaşamadan ve zedelenmeden çıkartılmasıdır.
Köklendirme ortamı olarak kullanılan perlit; yani köklendirme perliti harç materyalleriyle karıştırılarak ya da tek başına meyve, sebze ve çiçek çeliklerinin köklendirilmesi işleminde başarıyla kullanılır. Köklendirme ortamı amacı ile kullanılan bu perlitin iri taneli olması, daha sağlıklı kök elde edilmesini sağlar.
Harika bir köklendirme ortamı sağlayan köklendirici perlit, hıyar ve domates gibi sürgünlerden elde edilen fidelerle üretim yapılması, pahalı olan bu sebze tohumlarını satın almaktan da bir süre için kaçınılarak karlılık sağlama imkânı sunar.
Yetiştirme ortamı olarak kullanılan perliti, topraklı ve topraksız kültürlerde birçok yararını görmek mümkün olacaktır.
Çim sahalarda ve toprak sahalarda kullanılan perlit; parklar, bahçeler, golf ve futbol alanlarıyla parkurlardaki çim toprakları için eşsiz bir toprak düzenleyicisi olan perlit toprak, çimlerin ömrünü uzatarak göllenme ve balçıklanma gibi sorunları azaltabilmektedir.
Perlit sayesinde çimin yaprak yüzey alanı genişlemekte ve aynı zamanda kök ve yaprak sayısı artmaktadır. Toprak sahalarda ise toprağa esneklik sağlayarak yumuşak bir zeminin elde edilmesini sağlar.
PERLİT NEREDE KULLANILIR?
Perlit son yıllarda birçok alanda kullanılan malzemeler içinde yer almaktadır. Tarım ve bitki yetiştirme tesislerinde sıkça kullanıldığı görülmektedir. Yapı ve inşaat sektöründe de kullanılan etkin bir malzemedir. Kimya ve ilaç sanayisinde, seramik ve cam sanayisinde, sanayi sektöründe sıkça değişik şekillerde kullanımı sürmektedir. Gelin perlit nerede kullanılır sorusunu biraz detaylı inceleyelim.
Tarım alanlarında kullanılan perlit, besin değerini arttırmak ve toprağı zenginleştirmek amaçlı kullanılır. Su tutma özelliği sayesinde fazla suyu bünyesinde barındırır. Özellikle süs bitkileri ve fide yetiştiriciliğinde, çimli spor alanlarında da perlit kullanımına rastlanmaktadır.
İnşaat sektöründe kullanılan bu perlit, harç katkı malzemesi amacıyla kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra ses yalıtma özelliğiyle de inşaat sektöründe avantaj sunmaktadır. Duvar boşluklarında ve tavan aralarında da gevşek dolgu malzemesi olarak kullanılır.
Sanayi sektöründe kullanılan perlit ise, gıda sektöründe filtre süzdürme amacıyla kullanılmaktadır. Pekmez ve meyve suyu gibi gıda çeşitleri perlitli sistemlerde süzülmektedir. İlaç ve kimya sanayisinde de aynı şekilde süzdürme aracı amacıyla kullanıma sunulmaktadır. Tarım ilaçlarında, gübreler ve temizleyici tozlarda ve haşere ilaçlarında dolgu malzemesi özelliği dolayısıyla perlit kullanılmaktadır.
TOPRAKSIZ TARIMDA PERLİT NASIL KULLANILIR?
Zamanla giderek yorulan sera topraklarında karşılaştığımız sorunla çözüm bulmak için son yıllarda topraksız tarım uygulamaları faaliyet göstermeye başlamıştır. Pek çok ülkede %95’lere uzanan oranlarda topraksız tarım uygulamalarını görmek mümkündür.
Bu yapılan uygulamalarda perlit tek başına kullanıldığı gibi kum, ağaç kabuğu, torf ve diğer harçlarla da karıştırılarak kullanılmaktadır. Topraksız tarımda perlit nasıl kullanılır kısmına gelecek olursak; topraksız kültürde perlitli harç veya sadece perlit sera toprağı üzerine örtülen siyah plastik örtü üstüne 10-15 cm kalınlıkta olacak biçimde yayılmakta ve bulunan bu fideler belirlenen aralıklar doğrultusunda bu tabakanın üstüne dikilmektedir.
Dikimi gerçekleştirilen bu bitkilerin besin maddesi ve su gereksinimleri besin eriyikleriyle yapılan sulamalarla karşılanmaktadır.
Bir diğer uygulama bitkileri; başka bir perlitli karışımla ya da yine sadece perlitle doldurulan 5-10 litre hacimli torbalar içerisinde yetiştirilmektedir. Bu anlatılan yetiştirme şekli de oldukça kolaydır. Üretim, torbaları yine bulunan toprağın üzerine örtülen siyah plastik örtülerin üstüne belirlenen aralıklar doğrultusunda dizmek ve bitkileri besin eriyikleriyle besin ve su ihtiyacını gidermekten ibarettir.
Topraksız tarımda perlit nasıl kullanılır başlığı da aslında bu işe kalkışan yeni üreticiler için yanıt niteliği taşımaktadır.
PERLİT FİYATLARI NE KADAR?
Perlit fiyatları gereken hesaplamalar yapılırken kilo bazında değil hacim olarak hesaplanmaktadır yani litre hesabı yapılarak ölçümü yapılmaktadır. Genel ücretlendirmesine bakıldığında yüksek fiyatlara satılmayan tarım perliti kullanıldığı alana, modeline ve ürün kalitesine göre fiyat farklılığı göstermektedir.
Genel itibarıyla 10’ar 100’er ve 200’er litre şeklinde topluca satılmasından kaynaklı fiyatları 10 litre üzerinden değerlendirilmektedir. 10 litresi yaklaşık olarak en az 50 lira, en çok 200 lira civarında farklılık göstermektedir. Son olarak da perlit fiyatları ne kadar başlığına kısaca değinmiş oluyoruz.
Ayrıca topraksız tarım teknikleri ile ilgileniyorsanız, sitemizde yer alan başka bir topraksız tarım tekniğine değindiğimiz “Topraksız Tarım Tekniği Cocopeat (Kokopit) Nedir?” adlı içeriğimize de göz atabilirsiniz.
Yazan: Şehir Plancısı Elif İrem Demirbaş
