Gübreler, bitkilerin gelişmek ve daha iyi mahsul verebilmek için ihtiyaç duyduğu makro (azot, fosfor, potasyum) ve mikro (demir, çinko, bakır, mangan, molibden) besin elementlerine sahiptir. Gübreler, doğal kaynaklardan veya sentetik olarak üretilen bileşiklerden elde edilir.
DOĞRU GÜBRELEME NASIL YAPILIR?
Bitkilerin büyüme ve verimlilik artırma aşamasında gübrelerin doğru kullanımı çok önemlidir. Yanlış, fazla ve zamansız gübre kullanımı bitkilerde yan etkilere neden olabilir (kök yanıklığı, toprak bozulması, çeşitli bitki hastalıkları) ve toprağın verimliliğini düşürebilir. İşte, sürdürülebilir tarım için gübrelerin doğru kullanımına yönelik bazı ipuçları:
- Toprağın pH seviyesini ölçün: Bitkilerin ihtiyaç duydukları besin elementlerinin alınabilirliği, toprağın pH seviyesine bağlıdır. Bu nedenle, toprağın pH seviyesini ölçmek, bitkilerin ihtiyaç duydukları besinleri alabilmeleri için gerekli planlamayı yapmanızı sağlar..
- Dozajı doğru ayarlayın: Gübrelerin dozu, bitki türüne, toprağın durumuna ve ihtiyaç duyulan besin elementlerine bağlıdır. Gübrelerin dozajını doğru ayarlamak, bitkilerin ihtiyaç duydukları besin elementlerini sağlamak ve aşırı gübreleme nedeniyle bitkilerde oluşabilecek yan etkileri önlemek için önemlidir.
- Gübreleri zamanında uygulayın: Gübrelerin zamanlaması, bitkilerin büyüme aşamalarına göre belirlenmelidir. Çiçeklenme ve meyve verme dönemleri, bitkilerin en fazla besin elementine ihtiyaç duydukları dönemlerdir. Bu nedenle, gübreleri bitkilerin ihtiyaç duydukları dönemde uygulamak, bitkilerin büyümesini ve verimliliğini artırmak için önemlidir.
- Gübreleri eşit bir şekilde dağıtın: Gübreleri toprağa eşit bir şekilde dağıtmak, doğru gelişim ve besin maddelerinin yeterli yayılımı için önemlidir. Gübreleri tek bir noktaya yoğunlaştırmak, bitkilerde aşırı besin birikmesine ve yan etkilere neden olabilir.
- Toprağı nemli tutun: Gübrelerin bitkiler tarafından kullanılabilmesi için toprağın nemli olması gerekir. Gübrelerin uygulandığı toprağı nemli tutmak, bitkilerin ihtiyaç duydukları besin elementlerini alabilmelerini sağlamak için önemlidir.
Gübreleri kullanmadan önce bitki türüne, toprağın durumuna ve ihtiyaç duyulan besin maddelerine göre uygun gübre ve kullanım planı yapın.
GÜBRE ÇEŞİTLERİ VE FAYDALARI
Gübreler, genellikle organik ve inorganik olarak iki ana kategoriye ayrılır.
ORGANİK GÜBRELER
Hayvan gübresi, kanatlı hayvan gübresi, çiftlik atığı, kompost, deniz yosunu ve kemik unu gibi doğal kaynaklardan elde edilen gübrelerdir. Organik gübreler, topraktaki biyolojik canlılara besi sağlayarak faaliyetlerini arttırırlar. Bu canlılar toprakta kilitli durumda bulunan besin elementlerinin bitki bünyesine alımında önemli role sahiptirler. Organik gübreler ayrıca toprağı daha verimli hale getirerek, toprağın havalanmasını ve su tutma kapasitesini arttırır, erozyon riskini azaltır ve toprak sağlığını korur.
İNORGANİK GÜBRELER
Sentetik olarak üretilen ve genellikle mineral olarak adlandırılan gübrelerdir. İnorganik gübreler, bitkilerin ihtiyaç duyduğu besinleri hızlı bir şekilde sağlarlar ve sıklıkla ölçülebilir miktarlarda azot, fosfor ve potasyum içerirler. Sentetik gübreler, yapısından dolayı bitki besinlerinin tamamını sağlamakta daha başarılıdırlar ancak organik gübrelerin sağladığı yararları sağlayamazlar. Ayrıca, bazı inorganik gübreler aşırı kullanıldığında toprakta asit oluşumuna neden olabilirler ve toprağın sağlığına zarar verebilirler.
Gübrelerin çeşitleri, bitki türüne, toprak özelliklerine ve yetiştirme yöntemine bağlı olarak farklılık gösterir. Bazı özel gübreler de mevcuttur. Örneğin; toprağın pH seviyesini düzenleyen kireçli gübreler, bitkilerin kök gelişimini teşvik eden kök besleyiciler, bitkilerin büyümesini teşvik eden büyüme hormonları gibi.
Ticari amaçla kullanılan gübreler, bitki besin elementlerini içeren ve bitkilerin büyümesini ve verimliliğini artırmak için kullanılan kimyasal ve organik gübreler’dir. Bazı ticari amaçla kullanılan gübre çeşitleri şunlardır:
- Azotlu gübreler: Bitkilerin büyümesi için en önemli elementlerden biri azottur. Azotlu gübreler, bitkilerin ihtiyaç duydukları azotu sağlamak için kullanılır. Bu gübreler, amonyum nitrat, üre, amonyum sülfat, kalsiyum nitrat ve diğer bileşiklerden oluşur.
- Fosforlu gübreler: Bitkilerin kök gelişimi, çiçeklenme ve meyve oluşumu için fosfora ihtiyaçları vardır. Fosforlu gübreler, fosfor elementini bitkilere sağlamak için kullanılır. Bu gübreler, normal süper fosfat, diamonyum fosfat, triple süper fosfat, dengeli gübre gibi bileşiklerden oluşabilir.
- Potasyumlu gübreler: Potasyum, bitkilerin su dengesi, hastalıklara karşı dirençleri ve meyve kalitesi için önemlidir. Potasyumlu gübreler, bitkilere gerekli olan potasyumu sağlamak için kullanılır. Bu gübreler, potasyum sülfat, potasyum nitrat ve diğer bileşiklerden oluşabilir.
- Mikrobiyal gübreler: Mikrobiyal gübreler, bitki büyümesini teşvik etmek için kullanılan bakteri ve mantarlar gibi mikroorganizmalar içerir. Bu gübreler, toprağın verimliliğini artırmak, hastalıklara karşı dirençli bitkiler yetiştirmek ve toprağın doğal dengesini korumak için kullanılır.
- Organomineral gübreler: Organomineral gübreler, hem organik hem de mineral bileşenler içeren bitki besleme maddeleridir. Bu gübrelerin organik kısmı, bitki kaynaklı atıklar, hayvan gübresi, su arıtma çamuru, tarımsal yan ürünler ve diğer organik atıklardan elde edilebilir. Mineral kısmı ise, azot, fosfor ve potasyum gibi eser elementler içerir ve genellikle kimyasal olarak sentezlenir.
GÜBRE SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Bitkilerin sağlıklı bir şekilde büyümesi ve verimli ürün vermeleri için uygun gübre seçimi oldukça önemlidir. Bu noktada, toprak analizi sonrasında doğru gübre seçimi için uzman görüşü almanız tavsiye edilir. Gübre seçimi yapılırken, aşağıdaki faktörler dikkate alınmalıdır:
- Bitki türü: Farklı bitki türleri, farklı besin elementlerine ihtiyaç duyarlar. Örneğin, yüksek oranda azot içeren gübreler, yapraklı bitkilerin büyümesini teşvik ederken, fosfor ve potasyum içeren gübreler, meyve ve kök bitkilerinin büyümesini teşvik eder.
- Toprak özellikleri: Toprak, bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin elementlerini içermeyebilir. Bu nedenle, toprağın pH seviyesi, tuzluluğu, organik madde içeriği gibi özellikleri dikkate alınarak uygun gübre seçimi yapılmalıdır.
- Hava koşulları: Hava koşulları da gübre seçimini etkileyen faktörlerden biridir. Örneğin, yağışlı bir mevsimde gübreleme yapılırsa, gübreler toprağa karışmadan yüzeyde kalabilir ve bitkiler tarafından kullanılamaz hale gelebilir. Mevsim koşullarına göre yağıştan veya yüksek sıcaklıktan etkilenmeyen gübreler tercih edilmelidir.
- Gübre fiyatları: Gübre maliyeti, çiftçilerin gübre seçiminde önemli bir faktördür. Çiftçiler, bütçelerine uygun gübreleri seçerek maliyetlerini azaltmaya çalışırlar.
- Çevresel faktörler: Gübre kullanımının çevresel etkileri de göz önünde bulundurulmalıdır. Aşırı gübre kullanımı, toprak ve su kirliliğine neden olabilir ve çevre sağlığına zarar verebilir.
Sonuç olarak, uygun gübre seçimi yapmak, bitkilerin sağlıklı bir şekilde büyümesini ve verimli bir şekilde ürün vermelerini sağlamak için önemlidir. Bitki türü, toprak özellikleri, hava koşulları, gübre fiyatları ve çevresel faktörler gibi faktörler dikkate alınarak gübre seçimi yapılmalıdır.
