Domateste Külleme hastalığı nedir? Bir mantar patojeni olan ve genellikle domates, soğan, kabak, salatalık gibi bitkilere bulaşan Külleme hakkında bilinmesi gerekenler ve domates hastalıklarıyla mücadele yöntemlerini öğrenin.
Külleme; biber, domates, patlıcan, pamuk, sarımsak ve soğan gibi bitkilerde görülen Ascomycota filumundan bir mantar patojeninin neden olduğu hastalıktır.
Ülkemizde daha çok domatesi enfekte ettiği için Domates Külleme Hastalığı (Leveillula taurica) olarak bilinmektedir.
KÜLLEME HASTALIĞI (POWDERY MİLDEW) NEDİR?
Külleme, çok çeşitli bitkileri etkileyen bir mantar hastalığıdır. Birçok farklı külleme türü vardır ve her tür bir dizi farklı bitkiye saldırır.
Bahçede yaygın olarak etkilenen bitkiler arasında kabakgiller (kabak, balkabağı, salatalık, kavun), itüzümü( domates, patlıcan, biber ), gül ve baklagiller (fasulye, bezelye) bulunur.
Leveillula taurica mantar patojeni bitkiyi enfekte ettiğinde domates yapraklarının üzerinde mantar sporlarından oluşan bir küf tabakası oluşur. Bu sporlar daha sonra rüzgarla diğer bitkilere taşınır.
Domateste Külleme hastalığı, bitkinizin büyümesini yavaşlatabilir ve enfeksiyon yeterince şiddetliyse meyve verimini ve kalitesini düşürür.
KÜLLEME HASTALIĞI NASIL YAYILIR?
Tipik olarak enfekte olan bitkilerden rüzgar ve bağıl nem ile sağlıklı bitkilere taşınan Leveillula taurica patojeni, yabani otlardan da bulaşabilmektedir.
Diğer bitki mantar hastalıklarının aksine külleme hastalığı kuru iklimlerde, ortalama 15-27 derecede gelişim gösterir. Ancak yayılmak için oldukça yüksek bağıl neme ihtiyaç duyar.
Serin, yağışlı bölgelerde yayılmayan domates hastalığı, ek olarak 32°C’den yüksek sıcaklıklarda gelişim göstermez.
Güneşe kıyasla gölgede kalan domates bitkisini daha fazla etkileme eğilimindedir. Bu nedenle külleme hastalığını önlemek için domates bitkisinin yaprakları fizyolojik olarak incelenerek enfeksiyon belirtileri aranmalıdır.
DOMATES KÜLLEME HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Külleme ile enfekte olan domates yapraklarının üzeri un serpilmiş gibi görünür. Hastalık belirtileri genellikle yapraklarda, gövdelerde ve bazen meyvelerde görülebilen dairesel, beyaz lekeler şeklindedir.
Külleme yaprakların üst kısmında görülebileceği gibi alt kısımlarında da endikedir. Bu nedenle yapraklar dikkatlice incelenmelidir.
Özellikle genç yapraklar hastalığa daha duyarlı olduğu için sararma ve kuruma gözlemlenir.
Ayrıca domates bitkisinde görülen külleme hastalığı bazı yaprakların bükülmesine, kırılmasına veya şeklinin bozulmasına neden olabilir.
Hastalığın erken aşamalarında gözlemleyebileceğiniz mantar enfeksiyonları olduğu gibi büyüme evresinin sonlarında gözlemleyebileceğiniz belirtiler de mevcuttur.
Bu belirtiler; yaprakların, tomurcukların ve büyüyen uçların şekil değiştirmesi olarak gözlemlenebilir.
DOMATES KÜLLEME HASTALIĞI NASIL ÖNLENİR?
Domates meyvesini enfekte eden külleme hastalığını önlemek için doğal (kültürel) mücadele yöntemleri ve kimyasal (ilaçlı) mücadele yöntemleri uygulanır.
Bitkiler ağır bir şekilde enfekte olduğunda, hastalıktan kurtulmak çok zordur. Bu nedenle külleme hastalığıyla mücadele yöntemini doğru seçmek enfekte bitkilerin de yer aldığı tarımsal ekim alanındaki sağlıklı bitkiler için hayati önem taşır.
KÜLLEME HASTALIĞIYLA DOĞAL MÜCADELE YÖNTEMLERİ
Tüm zararlılar ve hastalıklarda olduğu gibi, külleme sporlarını kontrol etmenin en iyi yolu proaktif önlemedir.
- Küllemeyi önlemek için ekim sahalarında (tarla, sera) küllemeye dayanıklı bitkiler seçin. Özellikle kabakgillerden kavun, salatalık, kabak gibi bitkiler küfe karşı dayanıklıdır.
- Külleme gölge alanlarda geliştiği için bitkilerinizi gün ışığını daha çok alan yerlere dikin.
- Mantar sporlarının gelişiminde önemli bir rolü olan bağıl nemi azaltmak için bitkileri budayın. Böylece hava sirkülasyonu daha çok olacağından bağıl nem oluşmaz.
KÜLLEME HASTALIĞIYLA KİMYASAL MÜCADELE YÖNTEMLERİ
Bitkilerde Külleme hastalığı ilaçları olarak fungisitler kullanılır. Günümüzde külleme hastalığıyla ilaçlı mücadelede oldukça etkili fungisitler bulunur. Bu fungisitler arasında en bilineni Triadimefon (C14H16ClN3O2)’dur.
Ayrıca hastalık hakkında detaylı bilgi almak ve kullanılacak ilaçlar ile dozları öğrenmek için Tarım ve Orman Bakanlığı’nın en yakın il veya ilçe müdürlüklerine başvurulmalıdır.
