Dünyada ve ülkemizde birçok uygulama tohumların sağlıklı bir şekilde ekilmesi, büyümesi ve gelişmesi gibi süreçlerin devamlığı için tohum ilaçlaması yapmaktadır. Tohum ilaçlaması, bitkiyi hastalıklardan, zararlı olan böcek ve yabancı ot zararlarından koruyarak sağlıklı ürün alabilmek ve sürdürülebilir bir üretim için önemli unsurlar arasın yer almaktadır . Tohumun depolama koşullarından ekime ve ekim sonrasında yaşanabilecek olumsuz gelişmelere karşı tohumu ilaç ile kaplayarak üretimde devamlılık sağlanmış olmaktadır.
TOHUM İLAÇLAMA NEDİR?
Tohum ilaçlaması, tohumların depolanma koşullarında depo zararlılarından korunması ve ekimden sonra tarla koşullarında meydan gelebilecek hastalık ve zararlılardan korunması için yapılan ilaçlama işlemidir. Tohum ilaçlanması doğru zamanda ve dozda yapılması gereklidir.
TOHUMLARA İLAÇ VE BESİN ELEMENTLERİ UYGULAMANIN ÖNEMİ
Tohumların sağlıklı bir şekilde çimlenmesi ve yeterli besin maddesine erişmede sorun yaşamaması için yaygınlaşmaya başlayan tohumların dış yüzeylerini besin maddesi, ilaçlar ve büyüme düzenleyiciler ile kaplayarak topraklarda yetersiz bulunan besin maddelerine ulaşmayı kolaylaştırmak ve hastalıklardan korunması için besin maddeleri ve ilaçlar uygulanmaktadır. Böylelikle bitkilerin büyümesi ve gelişmesi ile hastalık ve zararlılara karşı önlem alınarak ürünlerde verimlik artışı, gıda güvenliğini sağlamak ve sürdürülebilir bir tarım hedeflerini oluşturmayı sağlar. Bu şekilde tohumlar çimlenmeyi etkileyen stres faktörlerine karşı dirençli olacak ve çıkış sayısında bir artış gözlemlenecektir.
TOHUM KAPLAMA TEKNİKLERİ NELERDİR?
Tohumların kaplanmasında iki ana yöntem vardır. Bu yöntemler hem ayrı ayrı hem de beraberde kullanılabilmektedir. Bu yöntemlerde tohumların dış yüzeylerini koruyucu maddeler, besin maddeleri ve ilaçlar gibi maddelerin uygulanmasıyla kullanılan yöntemlerdir.
PELETLEME KAPLAMA
Peletleme kaplama yönteminde küçük hafif ve şekilsiz tohumların tane boyutunu büyütebilmek ve ekimde kolaylık sağlayabilmek için yardımcı dolgu maddeleri ,besin maddeleri ve ilaçlar hem tane boyutunu büyüterek ekimde kolaylık sağlamakta hem de tohumların çimlenme ve çıkış performanslarının iyileştirilmesi sağlanmaktadır. Peletleme de kullanılacak ana materyallerin odun talaşı, perlit tozu veya kum olabilmektedir. Fakat bunlar yerine en çok kil tercih edilmektedir. Bu kaplama işlemi sonucunda.
- Tohum hacmini arttırması ve ekibin kolaylaştırılması.
- Birim alana daha az tohum ekimi.
- Daha hızlı ve yüksek oranda çimlenme gücü.
- Makineler ekime kolaylık sağlama.
- Depo ömrünün uzatılması.
- Tohum kalite özelliklerinin iyileştirilmesi gibi birçok önemli özellik bulunmaktadır.
FİLM KAPLAMA
Filmle kaplama yönteminde ise tohumların dış yüzeyini çevresel faktörlerden, hastalıklardan, zararlardan ve benzeri özelliklerden korunmasını sağlamak amaçlı yapılmaktadır. Bu kaplamada tohumun etrafını polimerler ile besin maddeleri, fungusitler veya besin düzenleyiciler ile sıvı formdaki bir madde hazırlanır ve tohumu bu maddeyle karşılaştırarak kurma aşamasına bırakılır. Böylelikle kuruma sonrasında tohumun etrafı ince bir film şeklinde kaplanmış olmaktadır. Bu Kaplama işlemi sonucunda.
- Tohumun doğal özellikleri korunur.
- Besin maddeleri çimlenmeye destekler
- Çevresel streslere karşı dayanıklık kazanır.
- Daha estetik ve düzgün tohumlar elde edilir.
TOHUM İLAÇLAMASI NASIL YAPILIR?
Tohum ilaçlaması yapılmadan önce doğru ilaç seçmek ilaçlama işlemi için gerekli en temel unsurdur. Yani kullanılacak ilaç türü fungusit , herbisit ve insektisit olabilir . Bir diğer unsur ise tohumun türüne göre ilaç seçimidir. Örneğin mısır, buğday, pamuk gibi farklı bitkiler için farklı ilaçlar kullanılabilmektedir. Bu iki özellik ilaçlamaya başlamadan önce dikkat edilmesi gereken unsurlardır.
TOHUM KAPLAMADA KULANILACAK İLAÇ TÜRÜ
- Tohumlarda kullanılacak fungisitler;
Phenylpyrrole (fludioxonil), Phenylamide (metalaxyl), Dicarboxymide (iprodione), Prothioconazole, Carbamate (thiram), Anilide (Carboxin), Triazole (Tebuconazole)
- Tohumlarda kullanılacak insektisitler;
Imidaclorprid, thiamethoxam (beyaz sinek, trips vb.), Chlorpyriphos (tırtıllar, güve, trips, bitler vb.), Endosulfan (tırtıllar, güve vb.), fipronil (phenylpyrazole)
Yukarıda belirtilen fungisit ve insektisitler tohum kaplamasında kullanılan ilaçlar olup tercihi bitki türüne , karışıma ve ana hedeflere göre farklılık göstermektedir.
İLAÇ VE TOHUM KARIŞIMI HAZIRLAMA
Tohumları ilaçlamak için doğru miktarda ilaç ve su karışımı elde edilmeli ve bu karışım, homojen bir şekilde olmalıdır.
TOHUMLARI KARIŞIM İLE KARIŞTIRMA
Elde edilen homojen sulu ilaç karışımı özel tasarlanmış tohum karıştırıcıları veya kaplama makineleri ile tohumlara homojen bir şekilde karıştırılarak tohumun her etrafının kaplanması sağlanır.
TOHUMLARIN KURUTULMASI
Karışım sonucunda ilaçlanan tohumların kurutulması gereklidir Kuruma süresi kurutma yöntemine göre değişiklik göstermektedir. Tohumlar doğrudan güneş ışığından kaçınarak serin ve kuru bir ortamda kurutulmalıdır.
BESİN ELEMNETLERİ İLE TOHUM KAPALMASI NASIL YAPILIR?
Besin elementleri ile tohumların kaplanması tohumların dış yüzeyine gerekli besin elementlerinin eklenmesi işlemidir. Bu işlemde genellikle tohum kaplama gübresi için bitkinin ihtiyacı olan 3 temel makro besin elenti olan azot, fosfor ve potasyum eklenirken bunlara yardımcı ve topraktaki bulunma durumuna göre ise mikro besin elementleri de eklenmektedir . Mikro elementli tohum gübresi için çinko ,bor ,demir ve mangan gibi besin elementleri olabilir. Ayrıca besin elementleri topraktaki bulunma düzeyi ve tohumun türü gibi etmenler kaplamada önemli ayrıntılar arasında yer almaktadır. Kaplama için gerekli aşamaları şu şekildedir;
- Besin elementlerini seçmek
- Tohum kaplama maddeleri için çözelti hazırlamak
- Tohumun bu çözelti ile homojen bir şekilde kaplanması
- Tohumun uygun makine veya aparatlar ile belli bir sürede karıştırılması
- Karışımlı tohumların kurutulması ve depolanması
Bu işlemin faydaları ise şu şekilde açıklanabilir;
- Çimlenme oranı artırılması
- Çimlenme anında besin elementlerine kolay ulaşım
- Çevresel streslere karşı dayanıklık
- Erken büyüme desteklenir
- Besin eksikleri giderilir.
TOHUM İLAÇLAMANIN TARIMSAL ÜRETİMDEKİ ÖNEMİ
Tohum kaplama ilaçları şüphesiz tarımsal üretimdeki en büyük önemi bitki tohumundan kaynaklı oluşabilecek hastalıklardan korumak ve bu hastalıkların farklı bölgelere yayılmasını engellemek en önemli faktördür. Özellikle toprakta oluşabilecek toprak kaynaklı fungal hastalıklarının bitkinin büyüme ve gelişmesine çok büyük bir etki yaratmaktadır. Bundan dolayıdır ki tohumları fungal hastalıklara karşı korumanın en etkili yoludur. Sadece fungal hastalıklara karşı değil tabi hem depo zararlılarına karşı hem de topraktaki zararlılar tarafından tohumlukların yenmesini engellemek için insektisitler kullanılarak tohum muhafaza edilmiş olunur. Bu önlemlerin hepsi tarımsal üretimde yüksek kalitede ürün elde etmek ve verim kaybını önlemektir.
Sonuç olarak bitkilerin sağlıklı bir çimlenme ve stres faktörlerini olabildiğince azaltmak için kullanılan yöntemlerden bir tanesi olan tohumu ilaç ve besin maddeleri ile kaplamanın ekim öncesi ve ekim sonrası dönemlerdeki meydana getirdiği sonuçlar önemlidir. Bu sonuçlar sağlıklı bir bitki ve kalitesi yüksek ürünleri elde etmeyi amaçlayan çiftçilerin özellikle ilaçlı tohum kullanmak başvurduğu ana uygulamalar arasında yer almaktadır .
Yazan: Ziraat Mühendisi Cafer Aşar