Organik tarımda biyolojik mücadelenin temel taşı olan doğal düşmanlar yani faydalı böcekler tarımda zararlı olan böceklerle mücadelede kimyasal ilaçların kullanımının yanı sıra doğal yöntemler de önemlidir.
Bitki hastalık ve zararlıları ile biyolojik mücadele yöntemlerinden bir tanesi olan yararlı böcekler, zararlı böceklerle doğal olarak rekabet edip, onları avlayıp zararlıların popülasyonunu kontrol altına alarak tarımda biyolojik mücadele uygulamış olmaktadırlar.
TARIM ZARARLILARI VE EKOSİSTEMDEKİ YERİ
Ekosistem içerisinde tarım zararları çok önemli rol oynarlar ve doğal dengeyi korumada çok önemli bir faktöre sahiptirler. Bu zararlar tarım alanlarındaki bitki ve bitki ürünlerine zarar veren organizmalardır.
Genellikle böcekler, mantarlar, virüsler, bakteriler gibi organizmalar bu grup içerisinde yer alır. Doğada dengeli bir ekosistem oluşturmak ve bu zararlara başa çıkabilmek veya kontrol altına alabilmek için doğal düşmanlar çok önemli bir yöntemdir. Tarım zararları besin zincirinde belirli bir yerde bulunmaktadırlar.
Örneğin, böcek zararlıları, avları olan bitkiler üzerinde veya diğer organizmaların üzerinde beslenirler. Tarım zararlılarının popülasyonları, çevresel faktörlerden etkilenebilir. Örneğin, iklim değişiklikleri veya insan müdahaleleri gibi faktörler, zararlıların popülasyonları etkileyebilir.
Tarım zararlılarıyla mücadelede insan müdahalesi de önemlidir. Bu müdahalelerin ekosistemde dengeleri bozabileceği ve istenmeyen sonuçlara yol açabileceği de unutulmamalıdır.
DOĞAL DÜŞMANLAR NEDİR?
Doğal düşmanlar, ekosistemdeki dengeyi korumak ve zararlı organizmaların popülasyonunu kontrol altında tutmak için önemlidir. Bir organizmayı veya türü doğal olarak avlayan veya kontrol eden diğer organizmaları ifade eder.
Bu durum ekosistemde dengeyi sağlamak için önemlidir. Bitki hastalık ve zararlıları ile biyolojik mücadele kullanılan bu düşmanlar Predatörler, Parazitoitler, Parazitler, yararlı mikroorganizmalar ve yararlı böcekler olabilir.
Bu düşmanlar sayesinde tarımda sürdürülebilir yöntemler kullanarak doğal düşmanları desteklemek ve ekosistemdeki dengeyi korumak önemlidir.
UĞUR BÖCEĞİ
Bilimsel ismi Coccinella septempunctata olan uğur böceği orta büyüklükte, turuncumsu kırmızı ve siyah noktalara sahip tarımda çok önemli etkisi olan faydalı bir böcek türüdür.
Doğada çok fazla bulunan ve tarımda biyolojik mücadele önemli bir yere sahip olan bu faydalı böcek türü yaprak bitleri ve diğer zararlı böceklerle beslenerek bitki zararlılarının kontrolünde etkilidir.
AVCI SİNEKLER
Avcı sinekler Diptera familyasına (Syrphidae ve Asilidae) ait türler içerisinde yer alan avlarının üzerine havadan vahşice saldırmalarından dolayı avcı sinekler denmektedir.
Yetişkinler genellikle ince ve sivrilen bir karına sahip uzun bir gövdeye sahiptir ve genellikle kambur gövdelidir. Çoğu gri, kahverengi veya siyahtır, ancak birkaç tür bombus arılarına benzemektedir. Avcı , yırtıcı veya suikastçı sinekler olarak da farklı adlandırmalar söz konusudur.
ALTIN GÖZLÜ BÖCEK
Chrysopiadae familyasına ait olan ve Chrysoperla carnea bilimsel adı ile bilinen altın gözlü böcek bir avcı böcek türüdür. zararlılarla beslenen bir diğer faydalı böcek türüdür.
Özellikle yaprak bitleri ve diğer küçük böceklerle beslenirler. Mahsullerdeki zararlı böceklerin biyolojik kontrolünde kullanılmaktadır
KULAĞAKAÇAN
Forficulidae familyasınde yer alan ve Forficula auricularia bilimsel adı ile bilinen kulağakaçan böceği faydalı böcekler arasında yer almaktadır. Bu böcek türü hem etçil hem de otçul olarak beslenmektedirler.
Kulağakaçanlar, diğer böcekleri avlamak için özel olarak adapte olmuş avcı bir türdür. Özellikle sinekler, kelebekler ve arılar gibi böceklerle beslenirler.
PEYGAMBERDEVESİ
Mantidae familyasına ait olan ve Mantis religiosa bilimsel adıyla bilinen peygamberdevesi faydalı bir böcek türüdür.
Etobur olan bu böcek türü Afitler, tırtıllar, kelebekler, çekirgeler ve sinekler ile beslenir. Peygamberdevesi, özellikle yaprak bitleriyle beslenerek bitki zararlılarının kontrolünde önemli bir rol oynar.
TERMİNATÖR BÖCEK
Carabidae familyasında yer alan ve Calosoma sycophanta bilimsel adı ile bilinen ve tarımda kullanılan Avrupa’ya özgü faydalı bir böcek türüdür. Bu böcekler, diğer küçük böcekleri yakalayarak ve parçalayarak beslenirler. Bu nedenle, zararlı böceklerin popülasyonunu kontrol altında tutmada etkilidirler.
Calosoma sycophanta, çingene güvesi tırtılları ve pupaları, kanser kurtları, kesici kurtlar ve diğer orman tırtılları ile beslenen bir yırtıcıdır. Calosoma cinsinin üyelerine genellikle “tırtıl avcıları” denir.
AVCI AKAR
Phytoseiidae Familyasında yer alan Avcı Akar, Phytoseiulus persimilis bilimsel adı ile bilinen yırtıcı bir akar türüdür. Genellikle seralarda kırmızı örümcek akarlarına karşı biyolojik mücadelede kullanılmaktadır.
Turuncu ila parlak kırmızımsı turuncu renktedir, damla şeklinde bir gövdeye ve uzun bacaklara sahiptir ve avından biraz daha büyüktür.
FAYDALI BÖCEKLERİN KORUNMASI VE DESTEKLENMESİ
Doğada yer alan tarım zararlarına karşı faydalı böcekleri korumak için çeşitli önlemlerin alınması gerekmektedir. Pestisit kullanımı doğal düşmanlara zarar verme riskini azaltmak için düşük etkili insektisitler veya fungusitler tercih edilmelidir veya doğal böcek ilacı kullanılabilir.
Tarladaki bitki kalıntılarının yakılması yerine toplanması ve bir yere yığılması, doğal düşmanların korunmasını sağlayabilir. Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) ile kimyasal mücadele yerine, biyolojik, kültürel ve fiziksel mücadele yöntemlerini bir araya getirerek zararlıları kontrol etmeliyiz.
DOĞAL DÜŞMANLARIN TARIM ZARARLILARI İLE MÜCADELESİNDEKİ ÖNEMİ
Tarım zararlılarıyla mücadelede doğal düşmanları önemi çok yüksektir. Bu zararlı organizmaların popülasyonlarının kontrol altında alabilmek için çeşitli yollar denenmektedir. Genellikle tercih edilen yöntem biyolojik yollar ile kontrol altına almaktır fakat kimyasal ilaç kullanımına alternatif olarak etkili bir mücadele yöntemi sunmaktadır.
Doğal düşmanlar ekosistemde zararlıları ile mücadele ederek ekosistemdeki dengeyi korumaktadırlar. Doğal düşmanları kullanmak, kimyasal mücadeleye kıyasla maliyeti daha düşüktür çünkü bir defa kullandıktan sonra kendini sürdürürler ve sürekli bir maliyete ihtiyaç duymazlar.
Bu gibi biyolojik mücadele örnekleri artırılmalıdır. Sürdürülebilir tarım yöntemleri ile birlikte doğal düşmanların kullanımı, tarımın çevresel ve ekonomik sürdürülebilirliğini artırabilir. Bu nedenle, tarım uygulamalarında doğal düşmanların dikkatle yönetilmesi ve teşvik edilmesi önemlidir.
Sonuç olarak bitki hastalık ve zararlıları ile biyolojik mücadele etkili yöntem olan doğal düşmanlar yani faydalı böcekler sürdürülebilir bir tarım ve gelecek için çok önemlidir.
Bitki hastalıkları ile mücadele yöntemleri geliştirilmeli ve daha fazla tarımda biyolojik mücadele yöntemleri uygulanmalıdır.
Ayrıca bu tip zararlılarla daha etkin mücadele yöntemleri hakkında bilgi almak için “Bitki Zararlıları ile Genel Mücadele Yöntemleri” adlı rehberimize de göz atabilirsiniz.
Yazan: Ziraat Mühendisi Cafer Aşar
