Şubat, mart ve nisan aylarında meydana gelen zirai don olayı ilk başta 34 ilde etkili oldu denilmişti, sonra 35’e çıktı. Ziraat Odaları ise zararın 65 ilde görüldüğünü duyurdu. Gelinen noktada, 65 ilde 16 ürün için destekleme ödemesi yapılması kararlaştırıldı.

Bu destekten, tarım sigortası olmayan veya sigortası olup don teminatı bulunmayan çiftçiler ile 1 Ocak 2025’te yürürlüğe giren Devlet Destekli Bitkisel Ürün Sigortası Genel Şartları kapsamında tazminat alamayan üreticiler faydalanabilecek.

Destekten yararlanabilmek için 1 Şubat – 13 Nisan 2025 tarihleri arasında zarar gören ürünler için Tarım ve Orman İl-İlçe Müdürlüklerine başvurmuş ve zararı tespit edilmiş olmak ayrıca 13 Nisan 2025 itibarıyla Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) kaydına sahip olmak şartı aranıyor.

DESTEK KAPSAMINDAKİ ÜRÜNLER VE TUTARLAR

Destek kapsamına alınan ürünler şunlar: Antep fıstığı, armut, ayva, badem, ceviz, elma, erik, fındık, kayısı, kiraz, limon, mandalina, portakal, şeftali/nektarin, üzüm ve vişne.
Zirai don nedeniyle ürünlerinde yüzde 20’nin üzerinde zarar gören üreticilere destek verilecek. Dekar başına belirlenen girdi maliyetleri şöyle:

• Fındık: 4.200 TL
• Kayısı ve vişne: 5.500 TL
• Kiraz ve şeftali/nektarin: 6.500 TL
• Limon, portakal, mandalina: 6.000 TL
• Diğer ürünler: 5.000 TL

Örneğin, elma bahçesi yüzde 20 zarar gören bir üretici, dekar başına 1.000 TL destek alacak.

İlk açıklamalarda vişne yer almamıştı ama kararda listeye eklendi. Buna karşın incir, Isparta gülü, trabzon hurması ve nar gibi ürünler destek kapsamına alınmadı.

Destek ödemeleri, hasar oranları ve alan büyüklükleri dikkate alınarak hesaplanacak. Kaynak, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2025 yılı destek bütçesine Cumhurbaşkanlığı tarafından aktarılacak ödenekten karşılanacak.

DESTEK YETERLİ Mİ?

Destek ödemeleri üreticiler açısından önemli bir adım olsa da tartışmalar devam ediyor. Çünkü bu ödemeler sadece girdi maliyetlerini karşılamaya yönelik. Çiftçinin kâr kaybı dikkate alınmıyor.

Ayrıca uzmanlar, zirai donun önümüzdeki yıllarda da üretim ve fiyatlar üzerinde olumsuz etkiler bırakabileceğini hatırlatıyor. Ağaçların fizyolojik yapısı bozulduğunda eski verim ve kaliteye ulaşmak zorlaşıyor. Bu nedenle, 2025’teki donun etkilerinin sonraki yıllarda da devam edeceği öngörülüyor.

HAYVANCILIK DESTEKLERİNDE 2025 TABLOSU

Hayvancılık destekleri 2025 yılı için açıklandı. Ödemeler 2026’da yapılacak, hatta bazı kalemler sonraki yıla sarkabilecek. Destek artışlarını değerlendirirken, girdi maliyetlerindeki olası artışı da hesaba katmak gerekiyor.

BÜYÜKBAŞ VE KÜÇÜKBAŞ

• Buzağı desteği yüzde 40 artırıldı ve hayvan başına 1.400 TL oldu.
• Malak desteği yüzde 180 artışla 2.800 TL’ye çıktı. Ancak bu destekler, hastalıktan ari
• işletmeler dışındaki işletmelere ve en çok 500 başa kadar ödenecek.
• Kuzu/oğlak desteği yüzde 50 artırılarak hayvan başına 300 TL oldu.
• Çoban desteğinde 150 baş üzerinden 1,8 katsayı uygulanarak toplam 81.000 TL ödenecek. Bu da hayvan başına 540 TL’ye denk geliyor.

ARICILIK VE DİĞER ÜRETİMLER

• Arıcılıkta üye olanlar için kovan başına 140 TL, üye olmayanlar için 100 TL destek verilecek.
• İpek böceği temel desteği yüzde 10 artışla kilo başına 1.100 TL oldu.
• Tiftik üretimi desteği yüzde 100 artışla kilo başına 160 TL olarak belirlendi.
• Aşı sonrası atıklar için verilen destek yüzde 100 artırıldı. Hem büyükbaş hem küçükbaş sahiplerine ödenecek.

SU ÜRÜNLERİ VE GEN KAYNAKLARI

Su ürünleri yetiştiriciliğinde temel destek oranları tür ve üretim şekline göre artırılacak.
Hayvan gen kaynaklarında destek tutarları yükseltildi, Ankara keçisine ayrıca destek sağlanacak.

2025’te başlayacak yeni hayvan ve sürü sağlığı desteği ile tanımlama araçları ve bazı aşılar destek kapsamına alındı.

MARMARA VE BALIKÇILIK DESTEKLERİ

Marmara Denizi’ne kıyısı olan 7 ilde müsilajdan etkilenen balıkçı gemilerine gemi başına ilave küçük ölçekli balıkçılık desteği verilecek. Ayrıca, su ürünleri desteğinde birlik ve tanıtım kesinti oranları yüzde 2’den yüzde 3’e çıkarıldı.

ÇİFTÇİ DAHA ÇOK DESTEK BEKLİYOR

Bitkisel üretimde olduğu gibi hayvancılıkta da destekler artmış görünüyor. Ancak üretici açısından asıl soru aynı: Bu destekler yükselen maliyetlere ne kadar cevap verecek.