Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hazırladığı Tarım Ürünleri Piyasa Raporuna göre ülkemizde ayva üretimi 2020/21 sezonunda önceki sezona göre %2,3’lük bir artış göstererek 189.251 ton ayva üretilmiştir.
Bu bilgiler baz alındığında dünya üretiminin yaklaşık %20’sini karşılayan Türkiye, diğer Avrupa Birliği ülkelerinin yıllık ayva üretiminin 4 katından fazla üretim yaparak lider konuma yükselmiştir.
Türkiye ayva üretiminin %59’unu karşılayan ve yılda 102.476 ton ayva üreten Ayva Diyarı Sakarya’nın Geyve ile Pamukova ilçesinde yetiştirilen ayvaları ayrıca coğrafi işarete sahiptir.
Ülkemizde ayvada yüksek üretim potansiyeli önceki sezonlara göre ihracatta %50 üzerinde bir artış sağlamış, dünya ayva deposu olma yolunda önemli adımlar atmıştır.
Bu duruma istinaden hem ülkemiz hem de dünya meyve üretiminde oldukça önemli bir yere sahip olan ayvanın bir kültür bitkisi olarak korunması ve üretiminin teşvik edilmesi gerekmektedir.
Ülkemizde bu konuda ciddi çalışmalar yürütülse de çiftçilerin ve ayva üreticilerinin özellikle ayva hastalıkları konusunda bilinçlendirilmesi önem arz etmektedir.
Zira ayva hastalıkları ile doğru mücadele edilmediğinde ürün kaybı ortalama %35 dolaylarında olmaktadır.
Ayrıca bu bitki hastalıkları, zararlının türüne ve etken yoğunluğuna bağlı olarak kayıpların %100 artmasına neden olarak verimin düşmesinde ve mahsulün bozulmasında endikedir.
AYVA MONİLYASI HASTALIĞI NEDİR?
Ayva monilyası hastalığı (Monilia linhartiana), ayva ağaçlarında uzmanlaşmış özel bir mantar patojeninin neden olduğu bitki hastalığıdır.
Bitkide ölü sürgünler, ince dallar, esmerleşmiş solgun çiçekler ve ayva meyvesinde çürümeye neden olan enfeksiyonlar şeklinde görülür.
Monilya hastalığı tek bir hastalık değildir, genellikle çekirdekli meyve ağaçlarında görülen ve farklı hasarlara yol açan 3 mantar patojeni için oluşturulmuş genel bir terimdir. Bu patojenler;
- Monilia laxa: Genellikle yumuşak çekirdekli bitkilerde kuruma ve sertleşmeye neden olur.
- Monilia fructigena: Tüm çekirdekli meyvelerde çürümeye neden olan bir monilya patojenidir.
- Monilia linhartiana: Sadece ayva bitkisinin yaprak, çiçek ve meyvesini enfekte eder.
AYVA MONİLYASI HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Ayva monilyası hastalığı, ayva ağaçlarının yaprak, sürgün, çiçek ve henüz olgunlaşmamış meyvelerinde fizyolojik olarak açık kahverengi lekeler şeklinde görülür.
- Bu lekeler zamanla koyulaşarak yaprağın ve meyvenin bir kısmını veya tamamını kaplayabilir. Hastalıklı ağaçlarda badem kokusu hakimdir. ayva yaprak sapının sürgün ile birleştiği kısmın üst ve altında 2-3 cm’lik kahverengi lekeler oluşur.
- Zamanla hastalıklı sürgünler kurur ve kuruyan kısımlar aşağı doğru sarkar.
- Mumya hastalığına yakalanan çiçekler ilk etapta sağlıklı görülse de hastalığın ilerlediği evrelerde kahverengileşerek dökülürler.
- Ayva ağacında görülen mumya hastalığı genellikle genç meyvelerde de görülmektedir. Hastalık, meyvede açık kahverengi lekeler şeklinde görülür. Ancak ilerleyen safhalarda ayva meyvesi yumuşayıp zamanla meyve kabuğunun altında sert ve siyah alanlar olarak mumyalaşır. Mumyalaşan ayva dalında asılı kalır.
AYVA MONİLYASI HASTALIĞI NASIL BULAŞIR?
Monilya enfeksiyonu, hastalıklı bir ağaçtan diğerine yağmur suyu, rüzgar veya böcekler tarafından taşınan sporlar yoluyla bulaşır.
Hastalıklı olan ağaçlar ise her baharda mumyalaşmış meyveler ve enfekte olduktan sonra düşmüş meyveler ile budanmamış sürgün ve dallarda spor birikintileriyle yeniden enfekte olurlar.
AYVA MONİLYASI HASTALIĞIYLA MÜCADELE YÖNTEMLERİ
Monilia, yalnızca hedefe yönelik önleme ile kontrol edilebilen, savaşması çok zor bir enfeksiyondur. Bu nedenle hastalığı önlemek için dikkat edilmesi gereken yöntemler bulunur.
Ayva monilyası ile mücadele yöntemleri kültürel ve kimyasal olmak üzere ikiye ayrılır.
Kültürel mücadele yöntemleri, genellikle gözleme dayalı olarak ayva hastalığının belirtileri ortaya çıktığında yapılacak işlemlerden meydana gelirken kimyasal yöntemler ayva monilyası ilaçları kullanılarak yapılan mücadele yöntemleridir.
AYVA MONİLYASI İLE KÜLTÜREL MÜCADELE
- Hasat sırasında tespit edilen enfekte meyveler toplanarak yakılmalıdır. Kuruyan sürgünler budanarak toplanmalıdır.
- Ayrıca yere düşen mumyalaşmış meyveler topraktan uzaklaştırılmalı veya derine gömülerek bertaraf edilmelidir.
- İlkbaharda enfekte olmuş sürgün, çiçek ve meyveler kesilerek imha edilmelidir.
AYVA MONİLYASI İLE KİMYASAL MÜCADELE
- Mantar hastalıklarına karşı koruyucu etkisi olan ve eser elementler açısından zengin bitki özlerinden yapılan doğal yaprak gübresi kullanılmalıdır.
- Mantar ve mantar sporlarının öldürülmesinde ve kontrol altına alınmasında fungusitler kullanılmalıdır.
- Azotlu gübreler hem ayva bitkisine yeterli miktarda besleyici gıda sağlarken hem de mantar hastalıklarını önleyerek bitkinin sağlıklı büyümesini teşvik eder.
Kaynak: Tarım Orman Bakanlığı
