Dünyada ve ülkemizde kullanılan birçok tarım yöntemi vardır. Bunlar ikiye ayrılır ekstansif tarım ve yoğun tarım. Ekstansif tarım ilkel tarım metotlarının kullanıldığı bir tarım metodudur. Modern veya teknolojik hiçbir amaç içermeyen bu yöntem gelişmemiz ülkelerde ve arazi koşulları elverişsiz olan bölgelerde kullanılmaktadır.
EKSTANSİF TARIM NEDİR?
Ekstansif tarım, insan nüfusuna oranla tarım arazilerinin fazla olduğu yerlerde uygulanan tarım metodudur. Geleneksel yöntemler kullanılarak yapılır ve yüksek oranda işçilik gerektirir. İlkel yöntemlerin ön plana çıktığı ekstansif tarım metodunda toprağın yaşı, doğa olayları ve iklim şartları gibi özelliklere bağlılık vardır. İlkel tarım, kaba tarım olarak da adlandırılan bu tarım yönteminde dışarıdan hiçbir müdahale yapılmaz. Bu yüzden elde edilen ürünlerden kazanılan kazanç ve verim çok düşüktür.
EKSTANSİF TARIM ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Ekstansif tarım özelliklerini detaylı bir şekilde öğrenerek ekstansif tarımı hayatımıza kolaylıkla uygulayabiliriz. Ekstansif tarım özelliklerine bakacak olursak;
- Ekstansif tarım metodunda modern tarımda kullanılan alet ekipman kullanımı yoktur.
- Gübreleme, sulama ve ilaçlama gibi bitkiye veya toprağa herhangi bir işlem yapılmaz.
- Üretim yağış miktarı, kuraklık gibi iklim faktörleriyle doğrudan bağlantılıdır. Görülen bu değişimler verimi etkilemektedir.
- Makineli tarımın yanı sıra insan ve hayvan gücüne dayalı kaba tarım yöntemidir.
- Engebeli, kırsal bölgelerde ve daha çok küçük işletmelerde ekstansif tarım uygulamaları yapılmaktadır.
- Ekstansif tarım uygulamalarına ülkemizde ise daha çok; Karadeniz, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde rastlanılmaktadır.
- Ekonomik olarak düşünüldüğünde giderler düşük miktardadır.
- İlkel tarım olarak da bildiğimiz bu tarım yöntemi gelişmemiş ülkelerde halen yapılmaya devam etmektedir.
- Sulama işleminde yaşanan sorunlardan kaynaklı sıklıkla nadasa bırakma uygulaması yapılır.
EKSTANSİF TARIM NASIL YAPILIR?
Ekstansif tarımı, uygulama aşamasına doğru yöntemlerle aktarabilmek için ekstansif tarım nasıl yapılır bunu bilmemiz gerekiyor.
- Ekstansif tarımda üretimin en başından sonuna kadar çoğunlukla insan ve hayvan gücü kullanılır. Öncelik temel ihtiyaçların giderilmesidir.
- Ekim yapılmadan önce toprak hayvan gücü ile sürülür ekime hazır hale getirilir.
- Hazır hale getirilen yerlere tohum el yardımıyla ekilir.
- Ekilen tohumlara sulama işlemi yapılmadığı için yağışla su ihtiyaçlarını karşılarlar.
- Daha sonrasında ise yabancı otlar yine insanlar tarafından elle toplanır.
- Hasata hazır hale gelen bitkiler kısmen makinelerle kısmen de insanlar tarafından biçilerek üretim işlemi tamamlanır.
- Bitkilerin hastalıklara karşı korunması için herhangi bir zirai ilaç kullanımı yoktur.
- Bitkinin ihtiyacı olan besin maddelerini karşılaması için yapılan gübreleme işlemi de uygulanmaz.
- Bitki tamamen kendi haline bırakılarak yetişir.
TÜRKİYE’DE EKSTANSİF TARIM FAALİYETLERİ
Türkiye tarımında karşımıza çıkan en önemli sorun sulamadır. Güney Doğu Anadolu bölgesi tarımda sulama ihtiyacıyla mücadele etmektedir. Bu yüzden de tarımsal üretimde ekstansif tarım metotlarını kullanmaktadırlar.
Karadeniz bölgesine bakacak olursak engebeli arazilerin yoğun olduğunu görebiliriz. Engebeli araziler bu bölgeyi makinalı tarıma elverişsiz hale getirir. Makinalı tarımın yapılamadığı bu bölgede ilkel tarım faaliyetleri görülür. Karadeniz bölgesinde yapılan çay üretimi buna örnek olarak verilebilir.
İç Anadolu bölgesine ise yine Güney Doğu Anadolu bölgesi gibi su ihtiyacının karşılanamamasından kaynaklı olarak yağışa yani iklim olaylarına bağlılık vardır. Bu da doğrudan ekstansif tarım faaliyetlerinin kullanılmasına yol açar. Örnek olarak buğday ve arpa bitkisini verebiliriz.
EKSTANSİF TARIMIN FAYDALARI
Ekstansif tarımın faydaları özellikle de kimyasal içerikli ürün kullanımı olmadığı için tamamen organik üretime dayalı olmasıdır.
- Kaba tarım olarak da bilinen ekstansif tarımda, zirai ilaç kullanımının fazla olmasından veya bilinçsiz bir şekilde kullanımından kaynaklı toprağa ve çevreye verilen zarar yoktur.
- Yüksek maliyetli hiçbir ihtiyaç yoktur.
- Makinalı tarımın yol açtığı kaza oranları sıfırdır.
EKSTANSİF TARIM VE İNTANSİF TARIM FARKI
Ekstansif tarım ve intansif tarım arasındaki farklar bu iki metodu kolaylıkla ayırt etmemizi sağlar. Kullanılan tarım metotları tamamıyla birbirinden farklıdır.
- Ekstansif tarım ve intansif tarım arasında bulunan en büyük fark, intansif tarımın sermayesinin yüksek olmasıdır. Ekstansif tarımda ise maliyeti yüksek tutacak bir kullanım yoktur.
- Kapsamlı tarımda arazi sınırları dar ve yüksek fiyatlıyken, ekstansif tarımda arazi sınırları oldukça geniş ve ucuz fiyatlıdır.
- İntansif tarımda, kullanılan arazi küçük olmasına rağmen, insan gücü ve makine kullanımı yüksektir.
- Yoğun tarımda hektar başına üretim, ekstansif tarıma oranla oldukça fazladır.
- Ekstansif tarım ve intansif tarım farklarından bir diğeri ise, ekstansif tarımda teknolojik gelişmeler bulunurken ekstansif tarımda geleneksel yöntemler ön plana çıkar.
- İntansif tarım yönteminde ihtiyaç duyulan modern tarım yöntemleri oldukça yaygındır.
- Yaygın tarımda çevreye verilen zarar kaba tarıma oranla çok yüksektir.