Dünyada ve ülkemizde birçok geniş alanda asma yetiştiriciliği yapılmaktadır. Farklı sanayi türlerinde yer alan üzüm kurutmalık şaraplık veya pestil yapımı gibi birçok üründe hammadde olarak kullanılır. Geçmişi yüzyıllar öncesine dayanan asma birçok hastalık ve zararlıya yakalanmaktadır.
Çoğu bitkide olduğu gibi bağ zararlıları ile mücadele çok önemlidir. Asma zararlıları kökeni Kuzey Amerika olmakla beraber Avrupa’ya geçişi 1861 yılına kadar varmaktadır. Filoksera zararlısı bağlarda önemli bir bölümüne zarar vererek bağları kurutmaktadır.
FİLOKSERA (ASMA BİTİ) NEDİR?
Asma biti nedir? Viteus vitifolii bağ Filokserası Latince adıdır veya Asma biti (Daktulosphaira vitifoliae) olarak bilinir. Homoptera takımına bağlı küçük asma böceği olan ayrıca asmanın kök ve yapraklarında yaşayan iki formlu yapısı ile bitkiyi emerek kök ve yapraklarda şişkinlikler ortaya çıkaran bir bit türüdür. Bu bitlerin yaşamları oldukça karmaşıktır öyle ki yılda 8 döl verebilmektedirler. Ayrıca hem eşeyli hem eşeysiz üreme şekilleri vardır.
ASMA BİTİNİN YAŞAM DÖNGÜSÜ
Filoksera ‘nın yaşam döngüsü yumurtayla başlar dişi Filokseralar üzüm yapraklarının alt tarafına ve köklerin yanındaki yaprak damarlarına yumurtlarlar. Yumurtalar genellikle beyaz ve sarı renkte ve küçüktür. Yumurtadan çıkan nimfler genç filoksera bireylerdir.
Bu nimfler yetişkinlere benzemeyen daha küçük ve daha hafif renkli böceklerdir. Nimfler yapraklarda veya köklerde sıklıkla köklerin içine girerler ve köklerin zarar görmesine neden olurlar. Nimfler büyüdükçe yetişkin Filokseralara dönüşürler. Yetişkinler daha büyük kanatlı ve daha koyu renklidirler olup köklerin alt kısımlarına veya yeni bitkilere ulaşabilirler. Bağ zararlıları yayılmalarında yeni bitkilerde zarar verme potansiyeli taşırlar
ASMADA FİLOKSERA BELİRTİLERİ NELERDİR?
Filokseranın zararı hem toprak üstü yapraklar, salkımlar hem de toprak altı kökler kısımlarında görülebilir.
- Kök Hasarı: Filoksera zararlısı köklerin yakınına yerleşir ve bu böcekler köklerin içine girerek beslenir. Bu, köklerin zarar görmesine ve büyüme kabiliyetinin kaybedilmesine neden olur. Hasarın şiddetine bağlı olarak, bitki zayıflayabilir ve büyüme yavaşlayabilir.
- Yaprak Değişiklikleri: Filoksera’nın saldırıları, yapraklarda değişikliklere neden olabilir. Yapraklar sararabilir, kıvrılabilir veya düşebilir. Yapraklardaki bu değişiklikler bitkinin fotosentez yeteneğini azaltabilir.
BAĞ YAPRAK UYUZU ZARARLARI NELERDİR?
Bağ yaprak uyuzu (Eriophyes vitis) ve asma biti (Daktulosphaira vitifoliae) farklı böcek türleridir ve üzüm bağlarına zarar veren iki ayrı zararlıdır. Yaprak uyuzu bağ hastalıkları resimli olarak incelendiğinde farkı pek belli olmayabilir. Bağ uyuzu neden olur? Üzüm bağlarında yaygın olarak görülen bir yaprak zararlısı türüdür. Yaprak zararlıları, bitkinin yapraklarının alt tarafında beslenirler.
Bu böcekler yapraklarda zarar verir ve fotosentezi etkileyebilirler. Bağ yaprak uyuzları yapraklarda sararma, kıvrılma, büzülme ve yaprak dökülmesine neden olabilir. Ayrıca yaprakların alt yüzeyinde beyaz, tüylü lekeler veya kaplamalar oluştururlar. Bağ yaprak uyuzu mücadelesi için özel bir bağ uyuzu ilacı yoktur. Bunun için yaprak uyuzu kükürt kullanarak kontrol altına alınabilmektedir. Bağ uyuzu ilaçlama zamanı İlkbaharda bağda 20-25asmada yapılan kontrol zarar eşiğine göre asma yaprak uyuzu ilacı kullanılır.
ASMA BAKIMI NASIL OLMALI?
İyi drene edilmiş topraklar 60-70 cm derinliğe sahip olması üzüm yetiştirmek için önemlidir. İklim ve bölgeye uygun üzüm çeşitlerini seçilmelidir. Üzüm asmalarını dikmeden önce uygun aralıklarla sıralar oluşturun ve toprak hazırlığı yapılmalıdır. Asmaların düzenli ve yeterli sulanması önemlidir. Üzüm asmalarını düzenli olarak budayarak, ağaçların formunu ve büyümesini kontrol edilmelidir.
Üzüm bağındaki hastalık ve zararlıları izleyerek ve uygun önlemleri alarak kontrol altında ilaçlama yapılmalıdır. Asma bitkilerine uygun miktarlarda 10-12 kg azot, 8-9 kg fosfor, 8-9 kg potasyum gübresi verilmelidir. Üzüm salkımlarını düzenli olarak kontrol edilmeli ve gerektiğinde inceltme işlemi yaparak salkımları uygun sıklıkta ve büyüklükte bırakmalısınız.
FİLOKSERA ZARARLISI İLE MÜCADELE YÖNTEMLERİ
Filoksera zararlısı, üzüm bağlarına ve köklerine zarar veren bir böcek türüdür. Asma biti nedir ve bu zararlı ile mücadele etmek için çeşitli yöntemler kullanılabilir
KÜLTÜREL MÜCADELE
Asma biti ilacı kullanmak yerine Bazı üzüm çeşitleri, Viteus vitifolii zararlısına karşı dirençli olduğu için tercih edilebilir veya Fidanlarınızı filoksera direncine sahip olanlar arasından seçmeye özen gösterebilirsiniz. Filoksera zararlısının kökleri tahrip ettiği bölgeleri keserek mücadele edebilirsiniz. Etkilenmiş asmaları budayarak bağı yenileyebilirsiniz.
KİMYASAL MÜCADELE
Asma zararları olan böceklerin, larvaların, yumurtaların veya diğer zararlı böcek türlerinin kontrol edilmesi ve öldürülmesi amacıyla kimyasal ilaçlar kullanılabilir.
ASMA BİTİ İLAÇLARI
Bağ filokserası ile mücadelede iki tane insektisit olan sistemik ve temas insektisitleri asma yaprak biti ilacı olarak kullanılabilir.
Sistemik insektisitler, asma biti gibi kök içinde yaşayan zararlılara karşı etkili olabilir.
Temas insektisitler, asma biti gibi zararlı böceklerle temas ettiğinde öldürücü etki gösteren kimyasal maddelerdir.
Sonuç olarak asma biti nedir denildiğinde bağ zararlıları aklımıza gelecektir. Filoksera zararlısı çok belirgin olarak yaprak belirtileri görülmekte sebep olan etmen Viteus vitifolii yapraklarda urlar oluşturmaktadır. Asma zararlıları ile zamanında mücadele edilmeli aksi halde verim ve kalite düşüşüne neden olmaktadır.
Ayrıca bu tarz içerikler ilginizi çekiyorsa sitemizde yer alan “Bağ Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele” adlı rehberimize göz atabilirsiniz.
Yazan: Ziraat Mühendisi Cafer Aşar