Latince ismi Brassica oleracea olan lahana, turpgiller familyasından birçok türü olan bir bitkidir. Avrupa ülkelerinde yıl boyunca ülkemizde ise birkaç ay hariç tüm yıl yetiştirilebilmektedir. Lahana C, E, B ve potasyum bakımından zengin bir bitkidir.
Tüm bitkilerde olduğu gibi lahanalarda yetiştirilirken bazı hastalık ve zararlıların tehdidi altındadır. Latince Pieris brassicae adını verdiğimiz bir sebze zararlısı olan lahana kelebeği bunlardan biridir. Lahana kelebeği özellikleri ve lahana kelebeği zararları nelerdir, sebze bahçelerinde lahana kelebeği mücadelesi nasıl yapılır yazımızda bunlara değineceğiz.
LAHANA KELEBEĞİ NEDİR?
Lahana kelebeği, Latince Pieris brassicae adını verdiğimiz bir kelebek türüdür. Turpgiller familyasından bitkilerle beslenmekte ve sebze bahçelerinde zararlı olabilmektedir.
LAHANA KELEBEĞİNİN YAŞAM DÖNGÜSÜ
Bir sebze zararlısı olan lahana kelebeği ilkbahar ve yaz aylarında açık saman sarısı renkli yumurtalarını bitkinin yapraklarının altına bırakmaktadır. Daha sonra yumurtadan çıkan larva bitki yaprakları ile beslenir ve sonrasında gelişmesini tamamlayarak bitkiyi terk eder.
Bitkiyi terk eden larva, ağaç, çit, duvar veya bitki artıkları üzerinde pupaya dönüşür. Lahana kelebekleri kışı pupa halinde geçirir. Nisan ayından itibaren erginler çıkmaya başlamaktadır. Ege bölgesinde erginlerin çıkışı şubatın ikinci yarısından sonra başlar. Ülkemizde yılda 2-6 döl vermektedir.
LAHANA KELEBEĞİNİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Lahana kelebeği özellikleri nelerdir diye bakacak olursak, lahana kelebeğinin kanatlarının rengi kremsi beyaz renkte ve erginlerinin kanat açıklığı 4-6 cm olmaktadır. Kelebeğin üst kanadının dış köşesinden başlayan ve kanadın 2/3’ üne kadar inen yarım ay şeklinde siyah bir leke vardır. Ayrıca dişilerde ön kanadın orta kısmına doğru yuvarlak 2 siyah leke bulunur. Bu lekeler erkeklerde kanadın alt kısmında vardır.
Yumurtaları ilk bırakıldıklarında saman sarısı renginde olmaktadır. Daha sonra bu renk limon sarısına dönmektedir. Yumurtalar 0.6 mm çapında ve 5 mm boyundadır. Yumurtadan çıkan larvalar ise 1mm uzunluğunda sarımsı renktedirler. 4 gömlek değiştirmektedirler ve gömlek değişimlerinden sonra abdomendeki siyah lekeler artmaktadır.
Olgun larva yeşilimsi gri renkte ve 4-5 mm boyundadır. Pupa ise sarımsı yeşil renkte ve kemerli siyah beneklidir. Kışı pupa halinde geçirdikten sonra baharda çıkan erginler çiftleşirler. Dişiler çiftleşmeden 4-5 gün sonra yumurta bırakmaya başlar. Bırakılan yumurtalardan sıcaklığa bağlı 7-14 gün sonra larvalar çıkmaktadır.
LAHANA KELEBEĞİ ZARARLARI NELERDİR?
Lahana kelebeği zararları nelerdir, lahana tırtılı zehirli mi gibi sorulara yanıt verecek olursak, lahana kelebeğinin zarar şekli larvalar yoluyla olmaktadır. Larvalar başlarda yaprakların damar aralarını yüzeysel şekilde kemirirler. Daha sonra sadece kalın damarlar kalacak şekilde bulundukları bitkinin yapraklarını yerler.
LAHANA KELEBEĞİ HANGİ BİTKİLERE ZARAR VERİR?
Lahana kelebeği en çok lahana ve karnabahar bitkilerini tercih etmektedir. Kırmızı ve kara lahana, roka, turp, yabani hardal, şalgam diğer zarar verdiği bitkiler arasında yer almaktadır.
LAHANA KELEBEĞİ İLE NASIL MÜCADELE EDİLİR?
Peki lahana kelebeği nedir hangi bitkilere nasıl zarar verir öğrendiğimize göre bu zararlı ile nasıl mücadele edilir biraz buna bakalım. Sebze bahçelerinde lahana kelebeği mücadelesi, alınacak olan kültürel önlemler yapılacak olan biyolojik ve kimyasal mücadele yapılmaktadır.
LAHANA KELEBEĞİ İLE KÜLTÜREL MÜCADELE
Lahana kelebeği yumurtalarını grup halinde bırakması ve genç olan larvaların grup halinde beslenmesi nedeniyle kolaylıkla görülebilmektedir. Olgun larvalarda 4-5 cm olduklarından rahatlıkla görülebilir. Lahana kelebeği kültürel önlemler küçük alanlarda bunları toplayarak mücadele etmektir. Ayrıca bahçe çevresindeki çitlerde ve duvarlarda zararlının pupası bulunur. Bunların da toplanıp yok edilmesi gerekmektedir.
LAHANA KELEBEĞİ İLE BİYOLOJİK MÜCADELE
Lahana kelebeği ile biyolojik mücadele lahana kelebeğinin doğal düşmanları ile yapılmaktadır. Doğal düşmanlar korunmalı ve desteklenmelidir. Zararlı ile mücadelede biyolojik preparatlar öncelikli olarak kullanılmalıdır.
LAHANA KELEBEĞİ İLE KİMYASAL MÜCADELE
Lahana kelebeği ile kimyasal mücadelede kelebek uçuşları görülmesi sonrasında bitkiler kontrol edilmektedir. %10 bir bulaşma saptanması durumunda kimyasal mücadeleye başlanmaktadır.
LAHANA KELEBEĞİ İLAÇLARI
Kimyasal mücadelede lahana kelebeği ilacı kullanılmadan önce zararlının kültürel veya biyolojik mücadeleyle yok edilip edilemeyeceğine bakılmalıdır. Kimyasal mücadelenin gerekli görülmesi halinde bakanlık tarafından yayınlanan bitki koruma ürünleri kitabı veya bitki koruma ürünleri veri tabanından tavsiye edilen ürünlere ve dozlara ulaşılabilmektedir.
Bu yazımızda bir sebze zararlısı olan lahana kelebeğinin (Pieris brassicae) turpgiller familyasından bitkilerle beslendiklerinden bahsettik. Lahana kelebeği özellikleri ve lahana kelebeği zararlıları nedir bunlara değindik.
Kültürel, biyolojik ve kimyasal olmak üzere sebze bahçelerinde lahana kelebeği mücadelesi yapılmaktadır. Koşullara uygun olan yöntem seçilerek dikkatli bir şekilde zararlı ile gerekli mücadele yapılmalıdır.
Ayrıca sebzelere zarar veren diğer hastalıklar ve zararlılar hakkında detaylı bilgi almak için “Sebze Hastalıkları ve Zararlıları ile Mücadele” adlı rehberimize de göz atabilirsiniz.
Yazan: Ziraat Mühendisi Aslı Nur Kasa