Bitkilerde funguslar; ipliksi yapılardaki mikroorganizmalardır. Bitkilerin yapraklarında , çiçeklerinde, meyvelerinde, köklerinde, iletim demelerinde, dal ya da sürgünlerinde hastalık etmeni olarak zarar oluşturup bitkinin yaşamını sağlıksız olarak etkilerler. Antraknoz hastalığıda bunlardan biridir. peki antraknoz hastalığı nedir?
Antraknoz nedir fungus, konukçu bitkinin kök, gövde, dal gibi neredeyse bütün kısımlarında eşeysiz üreme ile pikniospor oluşturur.
Fungus tarla şartlarında kışlamaktadır. Bitkiden bitkiye belirtiler değişmektedir. Hastalık etmeni bulaşmış yıldan yıla geçişi ve üretim alanlarına yayılması fungusun yoğunluğu ile alakalı olmaktadır.
ANTRAKNOZ HASTALIĞI BELİRTİLERİ
Antraknoz hastalığı tedavisi yapabilmek için ilk olarak antraknoz hastalık etmenini taşıyan bitkilerin belirtilerine bakılmalıdır. Antraknoz hastalığı belirtileri;
- Hastalık etmeni bulaşmış bitkinin yaprak ta ki belirtisi suda ıslanmış gibi başlar ve daha sonra sarımsı yuvarlak lekelere dönüşür.
- Zeytin antraknoz hastalığı meyveler olgunlaştığında kahverengileşme şeklinde görülür.
- Meyvenin büyümesiyle lezyonlar daha genişleyerek tamamen çürütebilmektedir.
- Genç yaprakların yaprakçıkları yarı büyüklüğünü geçtikten sonra enfeksiyon yapmaktadır ve zarar oluşturmaktadır.
- Nekrotik lekeler noktalar halinde yaprakçık yüzeyine dağılmış halde görülür ve zamanla birleşerek yaprakçığı kaplar.
- Hastalık bitkinin solunum yüzeyini azaltarak gelecek yıldaki sürgün ve meyve oluşumunu olumsuz etkiler.
- Bitkinin yeşil aksamlarında, lezyonlar düzensiz ve koyu kahverengi ya da siyah bir renge dönüşmektedir.
- Meyveler üzerinde yuvarlak, çökük kanserler şeklinde oluşur.
ANTRAKNOZ HANGİ BİTKİLERDE GÖRÜLÜR?
Sıcak ve nemli sezonlarda en tehlikeli hastalıklardan biridir. En fazla zararı özellikle hassas çeşitler vermektedir. Antraknoz hastalığı cevizde antraknoz, çilekte antraknoz, nohutta antraknoz, karpuzda antraknoz, fasulye antraknozu, bağ antraknozu, kabakgillerde antraknoz, zeytin antraknoz hastalığı, badem antraknoz hastalığı, biberde antraknoz, bitkilerde görülmektedir.
| Bitki | Hastalık Belirtileri |
| Ceviz | Ağacın yaprakçık, meyve ve sürgünlerinde enfeksiyon yapmaktadır |
| Çilek | Colletotrichum fragariae, C. gloeosporioides fungal hastalık etmenleri olup, bitkinin Yaprak, meyve ve kökboğazında zarar oluştururlar. |
| Nohut | Hastalık sap, yaprak ve tohum kapsüllerinde lekeler şeklinde görülür. |
| Karpuz | Yaprak sapları üzerinde esmer, hafif çukur lekeler meydana getirir. Ve 1-2 mm çapında lekeler oluşturur. |
| Fasulye | Yeni oluşan fidelerde kotiledonlarda ve gövdelerinde koyu kahverengi lekeler şeklinde görülüp çok geçmeden de ölüm ile sonuçlanmaktadır. |
| Bağ | Yeni sürgün ve salkımlarda önce küçük lekeler daha sonra merkezi gri kenarları koyu kahverengi şeklinde görülmektedir. |
| Kabakgiller | Kavuniçi renginde lezyonlar oluşur. |
| Zeytin | Meyveler olgunlaştığında düzensiz şekilde kahverengi lekeler oluşur. |
| Badem | Yapraklar sararır, gelişme yavaşlar, gövde ve dallarda sakız oluşturarak ağacın yaşamını tetikler. |
| Biber | İç içe geçmiş halkalar ve bu halkalar pembe veya turuncu renkte olur. halkalar ayrıca yapraklarda ve gövdede de oluşmaktadır. Lezyonlar yani halkalar koyu kenarlı, düzensiz ve gri renkli olmaktadır. |
ANTRAKNOZ HASTALIĞI İLE NASIL MÜCADELE EDİLİR?
Antraknoz hastalığı ile mücadele edilirken fungusun daha fazla yayılmasını önleyerek mücadeleye başlamalıyız ve mücadele tek yönlü olmamalı birkaç yöntem uygulanmalıdır.
Antraknoz hastalığı tedavisi, ceviz hastalıkları ile mücadele yani kimyasal mücadele ve kültürel mücadele yöntemleri olarak ikiye ayrılmaktadır.
KÜLTÜREL MÜCADELE YÖNTEMLERİ
Antraknoz hastalığı çözümü ilk olarak kültürel yani hiçbir kimyasal madde, doğaya, canlıya zarar vermeyen mücadeleye bakacak olursak;
- Hastalığın görülmediği yerlerden tohumluk alınmalı.
- Tarladaki hastalıklı bitki artıkları toplanıp imha edilmelidir.
- Özellikle hastalığın görülmüş tarlalarda ekim nöbeti uygulanmalıdır.
- Hastalık her sezon görüldüğü yerlerde o hastalığa dayanıklı çeşitler kullanılmalıdır.
- Hastalık görüldüğü takdirde hastalıklı nohut bitkileri sökülmelidir.
KİMYASAL MÜCADELE YÖNTEMLERİ
Antraknoz hastalığı tedavisi nin bir diğeri kimyasal maddelerin uygulandığı antraknoz ilacı kimyasal mücadele yöntemleridir. Nedir bunlar?
- Tohum ilaçlaması ve yeşil aksam ilaçlaması yapılmaktadır.
- Antraknoz ilacı ne zaman atılır tohum ilaçlaması yapılacaksa ekileceği gün yapılmalıdır. Yeşil aksam ilaçlaması yapılacak ise hastalığın ilk belirtileri görülmeye başladığında iklim koşulları uygun olduğunda yapılmalıdır.
- Bakanlık tarafından yayınlanan “Bitki Koruma Ürünleri” kitabında tavsiye edilen ürünler ve dozlar uygulanmalıdır.
ANTRAKNOZ İLAÇLARI
Antraknoz hastalığı ile mücadele de fungal bir hastalık olduğu için ilaçlama olarak “fungusitler” uygulanmalıdır.
Fungusitler, mantar ve sporlarının öldürülmesinde ve kontrol altına alınmasında kullanılan kimyasallara verilen genel isimdir. antraknoz ilacı ne zaman atılır? Dört şekilde uygulanmaktadır.
- 1. İlaçlama: Tomurcukların patlamaya başladığı dönem
- 2. İlaçlama: Yaprakçıkların yarı büyüklüğünü aldığı dönemde
- 3. İlaçlama: Meyvelerin fındık büyüklüğünü geldiği dönemde
- Diğer ilaçlamalar: hava şartları ve kullanılan ilacın etki süresi dikkate alınarak yapılmalıdır.
Sonuç olarak mantari hastalık olan antraknoz hastalığı tedavisi için kesinlikle kültürel ve ilaçlı mücadele yapılmalıdır. Hastalık kaynağı olan yere dökülmüş yapraklar yada bitki kısımları sonbaharda toplanıp yakılmalı veya derine gömülüp yok edilmelidir.
Ayrıca üzerinde hastalığın lekesi ve derince yaraları bulunan önceki yıllara ait dallar budanıp uzaklaştırmalı ve hastalığın yayılması önlenmelidir.
Yazan: Ziraat Mühendisi Beyza Söğüt