Memeli pas hastalığı bitkilerde yaygın olarak görülen bir mantar hastalığıdır. Gymnosporangium fuscum hastalığın oluşmasındaki etkili mantarın adıdır.
Yapraklarda lekelenme ve sararmalar memeli pas belirtileri arasındadır. Kültürel önlemler ve kimyasal mücadele memeli pas hastalığı ile mücadele yöntemleri arasında yer almaktadır.
Bu yazımızda memeli pas hastalığı nedir, hangi bitkilerde görülür ve belirtileri nelerdir ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.
MEMELİ PAS HASTALIĞI NEDİR?
Memeli pas hastalığı, bitkilerde meydana gelen bir mantar enfeksiyonudur. Gymnosporangium cinsi mantarların sebep olduğu Gymnosporangium fuscum gibi birçok tür, bitkilerde memeli pas hastalığına sebep olmaktadır. Hastalık etmeninin genellikle birincil konak bitkisi elma ağaçlarıdır. İkincil konak bitkileri arasında da çam ve ardıç ağaçları yer almaktadır.
Hastalık etmeni, ikincil konak bitkilerinde eylül-ekim aylarında oluşturduğu tümörlerde kışı geçirir. Her yıl ilkbaharda enfeksiyon oluşturur ve burada 4-5 yıl canlılığını sürdürebilir.
İkincil konak üzerinde oluşan bazidiosporlar nisan ve mayıs aylarında 40 günlük süre içinde doğaya yayılarak primer enfeksiyonları oluşturur.
MEMELİ PAS HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Memeli pas belirtileri genellikle nemli ve sıcak hava koşullarında daha belirgin hale gelmektedir. Memeli pas hastalığı; yeni oluşan sürgünlerde, yapraklarda, meyvelerde ve meyve saplarında belirti oluşturur. Yazın yaprakların üst yüzeyinde uzunca veya yuvarlak, kırmızı lekeler görülür.
Lekelere yakından bakıldığında küçük siyah noktalar halinde piknitler görülebilir. Lekelerin ortası kabarık durumdadır ve bu lekeler yaprağın alt yüzeyinde meme şeklinde çıkıntılar oluşturur. Yapraklarda görülen bu lekeler, sonraları yaprakların dökülmesine sebep olurlar. Bahsettiğimiz oluşumların aynıları meyve ve dalları üzerinde de görülmektedir.
Memeli pas hastalığına yakalanmış meyveler, küçük ve şekilsizdir. Fındık iriliğinde kalan meyveler dökülür. Bu durum kalitenin bozulmasına ve verimin düşmesine sebep olmaktadır. Meyvelerde, yapraklarda ve dallarda görülen hastalık sonucu ağaçta gelişme geriliği oluşur. Sonuç olarak ağaç zayıflar ve verimden düşer.
MEMELİ PAS HASTALIĞI HANGİ BİTKİLERDE GÖRÜLÜR?
Elma ve armut başta olmak üzere buğday, arpa, mısır, çavdar, çilek, domates, patates, ceviz, üzüm, biber, kiraz ve ayva gibi birçok bitkide memeli pas hastalığı görülmektedir. Buğday ve arpada yapraklarda sararma ve lekelenme ve pas püstüllerinin oluşması gibi belirtiler gösterir. Mısır, çavdar, domates ve çilek pas hastalığına karşı hassastır.
Elma mantar hastalıkları arasında yer alan elma memeli pas hastalığı ve armutta memeli pas hastalığı, yapraklarda sararma, lekelenme ve pas rengi püstüllerin oluşmasıyla kendini gösterir.
Cevizde memeli pas hastalığında benzer özelliklerde belirtiler göstermektedir. Özellikle nemli ve sıcak hava koşulları memeli pas hastalığının yayılmasında etkili olmaktadır.
MEMELİ PAS HASTALIĞI İLE NASIL MÜCADELE EDİLİR?
Bitkilerde ürün kaybını önlemek için memeli pas hastalığı ile mücadele yöntemleri olarak kültürel ve kimyasal mücadele yöntemleri kullanılmaktadır. Memeli pas hastalığı ile mücadele edilirken insan sağlığı, çevre sağlığı ve doğal kaynakların korunması gözetilmelidir.
KÜLTÜREL MÜCADELE
Ardıç türleri memeli pas hastalığının konukçu bitkisi olduğundan memeli pas hastalığının görüldüğü bitkilerin ekonomik yetiştiriciliği yapılan yerlerin çevresindeki ardıç ağaçları kesilerek imha edilmelidir.
Ardıç ağaçlarının yaprakları çok sık ve diken gibi olduğundan dal ve yapraklar arasından bulaşık dalların budanması çok zordur. Bu sebeple ara konukçu ardıç ağaçlarının ortadan kaldırılması gerekir.
Ardıç ağaçlarının orman olarak bulunduğu bölgelerde memeli pas hastalığı ile kimyasal yolla mücadele edilebilir. Ya da memeli pas hastalığı görülen bitkilerin yetiştiriciliği bu bölgelerde yapılmamalıdır.
KİMYASAL MÜCADELE
Hastalık ve zararlılarla mücadelede kimyasal mücadele yöntemine, kültürel mücadelenin yetersiz kaldığı durumlarda başvurulmalıdır. Kimyasal mücadelede hastalığa özel olarak etkili olan mücadele yöntemini ve ilacını seçmek oldukça önemlidir.
Kimyasal mücadelede uygulanacak ilaçların etkili olabilmesi için doğru zaman ve uygun dozda ilaçlama yapmak çok önemlidir. Ayrıca kimyasal mücadele yöntemlerinin çevreye olan etkileri göz ardı edilmemelidir. Aşırı dozda, ihtiyaçtan fazla ilaç kullanımı çevreye ve bitkiye zarar vermektedir.
MEMELİ PAS HASTALIĞI İLAÇLARI
Memeli pas hastalığı bir mantar enfeksiyonu olduğundan dolayı memeli pas ilaçları olarak fungusitler kullanılmadır. Fungusitler, bitki üzerindeki mantar enfeksiyonunu kontrol etmek veya önlemek için kullanılan maddelerdir.
İlaçlama zamanı genellikle hastalık belirtileri görüldüğünde veya hastalık riskinin yüksek olduğu dönemlerde yapılmalıdır. Bu bitkiye, bitkinin büyüme dönemine ve hava koşullarına göre değişebilir. İlaçlama zamanlaması için konunun uzmanlarından tavsiye almak önemlidir.
Bu yazımızda memeli pas hastalığına Gymnosporangium fuscum adlı mantarın sebep olduğundan bahsettik. Memeli pas belirtileri ve memeli pas hastalığı ile mücadele yöntemleri nelerdir gibi konulara değindik.
Sonuç olarak memeli pas hastalığı ekonomik yetiştiriciliğin yapıldığı alanlara ciddi zararlar vermektedir. Hastalığın önlenmesi için kültürel ve kimyasal mücadele yöntemleri ciddi bir şekilde uygulanmalıdır.
Ayrıca pas hastalığı ile ilgili daha detaylı bilgi için sitemizde yer alan “Buğdayda Pas Hastalığı ile Mücadele Yöntemleri” adlı rehberimize de göz atabilirsiniz.
Yazan: Ziraat Mühendisi Aslı Nur Kasa