Bitkisel üretimde bitki zararlıları içerisinde böcek zararlıları böcek türlerine göre farklılık göstermektedir. Kimi böceklerin ekonomik zarar eşiği yüksek kimi böceklerin ekonomik zarar eşiği düşük olabilmektedir. Ekonomik zarar eşiği yüksek olan ve aynı zamanda istilacı bir tür olan kahverengi kokarca böceği bitkisel üretim alanlarında ciddi boyutlarda zarara neden olmaktadır.
Dünyada bilinen en istilacı türleri arasında yer alan Halyomorpha halys Doğu Asya kökenli ve doğu Asya ülkelerinden Çin Tayvan ve Kuzey Kore gibi ülkelerde istilacı bir zarar görülmektedir.
Ülkemizde ise 2017 yılında Artvin ve istanbul illerinde ortaya çıkışıyla beraber Karadeniz’de yayılan bu zararlı fındık üretiminde ciddi zararlara neden olmuş ve gerekli mücadele yöntemlerinin geliştirilmesi ve yayılımının engellenmesi için tedbirler alınmaya başlanmıştır.
KAHVERENGİ KOKARCA BÖCEĞİ NEDİR?
Kahverengi kokarca böceği, Hemiptera takımından olup bilimsel adı Halyomorpha halys ‘dır. Aynı takım içerisinde yer alan ve fındıklarda zarar neden olan Fındık yeşil kokarcası bilimsel adı Palomena prasina’dır. Her iki kokarca türde poligaftır yani fındık dışında diğer türdeki bitkilerde zarar vermektedir. Kahverengi kokarca larva döneminde siyah veya çok koyu kahverengidir. Yetişkin kahverengi kokarca böceklerinin üst yüzeyi koyu kahverengi alt yüzeyi ise kremsi beyaz-kahverengi renktedir. Yeşil fındık kokarcasının erginleri üst kısmı yeşil ve kahverengi alt kısmı ise açık yeşil ve kırmızı şeklindedir.
Ülkemizde halk arasında Osuruk böceği adı yaygın olarak kullanılmaktadır. Sebebi ise bu böcek türü kendini tehlikede hissettiği zaman karnındaki deliklerden kötü koku yayabilen bir böcektir.
Aynı zamanda kokarcanın başka bir türü olan pis kokulu yeşil böcek yani yeşil kokarcada kahverengi kokarca gibi kötü kokulu bir böcek türüdür. Kahverengi kokarca böceği hem bitkisel üretim için hem de kentsel yaşam için zararlı bir böcek türüdür.
KOKARCA BÖCEĞİ ZARARLARI NELERDİR?
Kahverengi kokarca böceği zarar verme şekli sokucu-emici ağız yapısı sayesinde meyveye sindirim enzimlerini enjekte eder ve bitki suyunu emer. Beslenmeden kaynaklanan yaralanmalar meyve ve yaprakların dış yüzeyinde küçük nekrotik alanlar oluşturur. Bunun sonucunda fotosentezi olumsuz etkilemektedir.
Yeşil kokarca ise emgi sonucunda meyvenin etli kısmında sarı karamuk oluşmaktadır. Meyve gelişimi tamamlayınca ve yeşil kokarca halen zarar vermeye devam ediyorsa kara karamuk adı verilen zarar meydana gelmektedir.
Bu böcek türleri zarar verdiği bitkilerin mahsulünde hasatta verim ve kalite kaybına sebep olmaktadır. Zarar gören bu ürünlerin piyasadaki değerleri düşmektedir. Ayrıca kentsel olarak ise evlere girip kötü kokular yayarak bir problem oluşturur. Kokarca böceğinin vücut sıvıları toksik olduğu için insan sağlığında göz ve cildi tahriş edebilir.
OSURUK BÖCEĞİ HANGİ BİTKİLERE ZARAR VERİR?
Geniş bir konukçu yelpazesine sahip olan Halyomorpha halys türü 300’den fazla bitkiye zarar vermektedir. Bu istilacı zararlı Osuruk Böceği tarımda ekonomik değere sahip bitkiye zarar verir ve bunlar içerisinde en önemli olanı fındıktır.
Karadeniz’de yayılan bu kahverengi kokarca böceği fındık bahçelerinde ciddi şekilde zarara sebep olmuştur. Bunun yanında ise Elma, armut, şeftali, erik, kayısı, kiraz, Badem, Antep fıstığı, biber, patlıcan, Narenciye, ve soya fasulyesi gibi bir çok ekonomik öneme sahip bitkilere zarar vermektedir.
Özellikle Ülkemizde yetiştirilen pek çok tarım ürününe yönelik büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Özellikle son zamanlarda mısır çeltik ve domateste zarar verdiği görülmektedir.
OSURUK BÖCEĞİ İLE MÜCADELE
Kahverengi kokarca böceği istilası ile etkili bir şekilde mücadele edebilmek için entegre bir mücadele planı yapılmalıdır. Osuruk böceği kültürel ve kimyasal mücadele yöntemleri bir arada kullanılması daha etkili sonuçlar ortaya çıkarmaktadır.
KÜLTÜREL MÜCADELE
Kahverengi kokarca böceği kışı geçirebilmek için evlere ve binalara girmeye çalışmaktadır. Bunun için girmesini önlemek için pencereler, kapılar, duvarlardaki çatlaklar ve delikler kapatılmalıdır.
Aynı şekilde, tarımsal alanlarda böceklerin kışlayacağı yerler, ölü bitki kalıntıları ve kuru alanlar temizlenmelidir.
Bununla birlikte Kokarca ile kültürel mücadele yeterli değildir bununla beraber kimyasal ve biyolojik mücadele yöntemleri kullanılmalıdır. Biyolojik mücadelede faydalı böcekler kategorisindeki kahverengi kokarcanın düşmanı olan Samuray arıları kullanılarak mücadele edilebilir.
KİMYASAL MÜCADELE
Feromon tuzakları ve ışık tuzakları gibi yöntemler kullanılarak böceklerin yoğun olduğu alanlar tespit edilip toplu imha yapılabilir. Kokarca ile kimyasal mücadele için kimyasal ilaçlar kullanılmaktadır.
Ancak, böceğin yayılma ve üreme hızının yüksek olması nedeniyle kimyasal mücadele tek başına yeterli olmayabilir. İnsektisitlerin etkili olabilmesi için böcek popülasyonunun en yüksek olduğu dönemlerde uygulanması önemlidir.
OSURUK BÖCEĞİ İLAÇLAR
Osuruk böceği ilaçları için etkili madde olarak Pyrethrin, Azadirachtin A ve Malathionyer yer alır. Bu etkili maddelerin bulunduğu ilaçlar doğru dozda ve uygun zamanlama ile kullanılmalıdır. Eğer zararlı fındıkta ise fındık kurduna karşı yapılan ilaçlma bu zararlı için yeterlidir.
Sonuç olarak, kahverengi kokarca böceği hem tarım ürünlerine hem de kentsel yaşam alanlarına ciddi zararlar verebilen istilacı bir türdür. Halyomorpha halys ve Palomena prasina neden olduğu ekonomik kayıpları en aza indirmek için entegre mücadele yöntemleri uygulanmalıdır. Eğer bu zararlı ile mücadele edilmezse büyük zararlara neden olacaktır.
Ayrıca Kahverengi Kokarca dahil birçok tarım zararlısını bertaraf etmek için sürdürülebilir ilaçlama yapılmalıdır. Bu konuda daha detaylı bilgi için websitemizde yer alan “Zirai Drone ile İlaçlama Nasıl Yapılır? Faydaları Nelerdir?” adlı rehberimize göz atabilirsiniz.
Yazan: Ziraat Mühendisi Cafer Aşar